در معرفی‌اش نوشته بود نشاط آور فوری اما ۵ دقیقه مداوم فقط نویز بود و دیگر هیچ! برای چند دقیقه گوشم را آزار داد بی آنکه تغییری در احساسم ایجاد کند. به این اصوات گوش خراش می‌گویند «مخدرهای دیجیتالی» یا شنیداری!
مدتهاست که در رسانه‌های مختلف نسبت به ورود و استعمال مخدرهای شنیداری هشدار می‌دهند و مقاله پشت مقاله و گزارش پی گزارش می‌نویسند. اما این مخدرهای صوتی چیست و آیا اعتیادآور هستند؟
جستجویی ساده در اینترنت ما را به فایل صوتی می‌رساند که در دسته مخدرهای دیجیتال قرار گرفته و عنوانش «خوشحالی سریع» ذکر شده است. وسوسه می‌شوم، روی گزینه دانلود کلیک می کنم و گوش می‌دهم. برخلاف انتظار موسیقی در کار نیست، تنها یک ریتم تکراری از صدایی گوش خراش است که به مدت پنج دقیقه با تغییرات کمی تکرار می‌شود.
صوت گوش خراش که به اتمام می‌رسد چیزی جز گوش درد برایم باقی نمی‌گذارد.
بعد از اتمام صوت گوش خراش، ویدئوهایی را در اینترنت مشاهده کردم که پسران و دختران جوان بعد از گوش دادن به اصوات عکس العمل‌های غیر قابل باوری از خود نشان می دهند، عکس‌العمل‌هایی که شاید به گفته آذرخش مکری، روانپزشک و عضو مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران تنها برای تلقین و تشویق دیگران به استفاده این اصوات ناهنجار صورت گرفته است.
هرچه هست هنوز مشخص نیست هدف نشر دهندگان این اصوات گوش خراش چیست چرا که به گفته سعید صفاتیان، معاون درمان سابق ستادمبارزه با موادمخدر و درمانگر اعتیاد در پس فروش مخدرها انگیزه های مالی قرار دارد در صورتی که این فایل‌های صوتی به صورت رایگان در اینترنت وجود دارند.
بلوفی با هدف نامشخص
مکری در مورد مطالعات خود در زمینه مخدرهای شنیداری می‌گوید: اینها بیشتر بلوف است و نمی دانیم با چه هدفی منتشر می شوند. مشخص نیست مطرح کنندگان و ناشران این اصوات به دنبال چه چیزی هستند اما آنچه مسلم است این است که دانشمندان مطرح دنیا این موضوع که این اصوات مخدر، اعتیاد آور و دارای تأثیراتی شبیه مخدرها هستند را رد کرده‌اند.
این روانپزشک و محقق حوزه اعتیاد معتقد است که عکس‌العمل‌های افراد بعد از گوش دادن به این اصوات تحت تأثیر تلقین رخ می‌دهد و تأکید می‌کند که تاکنون هیچ سند و مدرکی در ارتباط با تأثیر مخدر مانند این اصوات در دنیا به ثبت نرسیده است.
ماجرای هشدار مصرف مخدرهای صوتی در آمریکا
در سال 2013 خبرنگار روزنامه واشنگتن پست با ویدئوهای مختلفی از جوانان در حال گوش دادن به مخدرهای صوتی مشاهده کرد و با کامنت‌های زیادی که پای این تصاویر نقش بسته بود روبرو شد. او در مورد آنچه دیده بود مقاله نوشت که نسبت به گرایش به مصرف این اصوات هشدار داد.
در ادامه دفتر مقابله با مواد مخدر آمریکا، عنوان کرد که هیچ مستنداتی در خصوص تاثیر مشابه این مخدرهای دیجیتالی با مخدرها و محرک‌های دیگر نیافته است، ولی در عین حال تاکید کرد که در دست نبودن مستندات کامل این ادعا، به این معنا نیست که می‌توان این مخدرهای صوتی را گوش داد!
دفتر مقابله با مواد مخدر آمریکا مدتی بعد دستور داد تا برای اینگونه اصوات کلمه «warning» مورد استفاده قرار گیرد اما نه به این معنا که مخدر بودن این اصوات را تأیید کرده است، بلکه به گفته سعید صفاتیان این کلمه به علت گوش خراش بودن و تأثیرات منفی این نوع اصوات بر گوش و مغز ذکر می‌شود.
ماجرای استعمال مخدرهای شنیداری توسط مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر
صفاتیان که زمانی سمت معاونت درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر را بر عهده داشت در مورد اینگونه اصوات می‌گوید: یکبار در شورای مدیران ستاد مبارزه با مواد مخدر یکی از آهنگ‌ها پخش شد اما نتیجه‌ای که در بر داشت تنها گوش درد و سردرد برای حضار بود. موسیقی در کار نبود و انگار پسربچه ای دو قطعه فلز به دست گرفته و مدام آنها را روی هم می‌کوبد.
وی موسیقی را دارای اثر سرخوشی دانست و گفت: موسیقی که لذت آدمی را به دنبال داشته باشد سبب ترشح دوپامین در بدن و احساس خوشحالی و رضایت می‌شود، این موضوع حتی در مورد مداحی هم صدق می کند و مشاهده می‌کنیم که جوانان ما با گوش دادن به مداحی هم احساس رضایت می‌کنند.
این درمانگر حوزه اعتیاد در مورد اعتیاد آوری مخدرهای صوتی می‌گوید: من اعتقادی به اعتیادآوری این مخدرها ندارم و حتی معتقدم در افرادی که این اصوات را گوش می‌دهند هیچ علائمی از اعتیاد مشاهده نمی شود، تنها ممکن این این افراد مانند فردی که چند روز پیاپی به صدای پتک آهنگران گوش می‌دهد، دچار مشکلات شنوایی و اعصاب شوند.
پلیس هم تکذیب می‌کند
سردار علی مویدی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر هم در درباره وجود مواد مخدر صوتی و دیجیتالی در کشور می‌گوید: تاکنون جدا از مواد مخدری که از قبل وجود داشت، ماده مخدر جدیدی شناسایی نشده است. آزمایشگاه‌های دقیق و مجهز پلیس مبارزه با مواد مخدر دائما در حال رصد مواد استفاده شده از سوی معتادان هستند به موجب شناسایی کوچکترین ماده مخدر جدید عوارض و آسیب های ناشی از مصرف آن به خانواده ها اطلاع رسانی می‌شود.
وی می‌افزاید: مواد مخدر مختلفی در شهرها و کشورهای دیگر وجود دارد، اما من این اطمینان را می دهم که هیچ گزارشی مبنی بر استفاده از هروئین چینی با مواد مخدر صوتی و دیجیتالی در کشورمان وجود ندارد. هر چند من هم آمار و گزارش های رواج این مواد در کشورهای عربی و غربی را دیده‌ام ولی کارشناسان پلیس مبارزه با مواد مخدر هنوز گزارشی را در این زمینه تایید نکرده‌اند.
سردار مویدی با اطمینان به خانواده ها می گوید: وجود چنین مواد مخدری را در کشور تایید نمی کنم، هرچند شناسایی این مواد در دستور کار بررسی علمی همکارانم قرار دارد.
ادعای کشورهای عربی و غربی از واقعیت تا شایعه
در سال 2008 روزنامه «USA TODAY» خبری در زمینه مخدرهای دیجیتالی مخابره کرد که ادعای اولین تولیدکننده مخدرهای دیجیتالی یا شرکت I-DOSER را با عنوان «وب‌نگرانی جدیدی برای والدین ایجاد می‌کند: مخدرهای دیجیتالی» منتشر کرد. در همان خبر، یک جراح مغز از مؤسسه مغز و اعصاب عدم وجود شواهد واقعی دال بر صحت ادعای تولیدکننده‌های مخدرهای دیجیتالی را اعلام کرده بود. از آن زمان تاکنون مطالعات امکان تأثیر موسیقی روی ذهن را نشان می‌دهد، اما تأثیر مخدرگونه موسیقی و آهنگ‌های دیجیتال تأیید نشده است.
در سال 2010 یک مدیر مدرسه در ایالت اوکلاهما به والدین در مورد استفاده دانش‌آموزان از مخدرهای دیجیتالی هشدار داد و همین موضوع خوراک خبری رسانه های غرب را فراهم کرد.
در مقاله روزنامه تایمز به هشدار اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا اشاره شده بود که این موضوع در رسانه‌های ایران نیز مورد استناد قرار گرفته است، اما این هشدار در مورد خود مخدرها نبود بلکه هشداری بود در رابطه به اینکه علاقه جوانان و نوجوانان به مخدرهای دیجیتالی می‌تواند نشانه‌ای باشد که فرد کمبودهایی در خود احساس می‌کند و به دنبال رفع آنهاست و مراجعه افراد به وبگاه‌هایی که این اصوات گوش‌خراش را منتشر می‌کند، می‌تواند با هدف تبلیغات مخدرهای واقعی صورت گیرد.
یک کارشناس اداره مبارزه با مواد مخدر اوکلاهما در مصاحبه زنده تلویزیونی، ادعای شرکت‌های تولیدکننده مخدرهای دیجیتالی را زیر سؤال برد و گفت: با توجه به تجربه افرادی که این فایل‌های صوتی را گوش داده‌اند و برایشان اتفاقی نیفتاده است، گوش دادن به این فایلها سودی ندارد و فقط هدر دادن وقت و پول افراد است.
در سال 2012 یکی از افسران دانشکده علوم انتظامی شارجه مقاله‌ای با عنوان «مخدرهای دیجیتالی و آثار آنها مطالعه‌ای آینده‌نگارانه در میان دانشجویان و دانش‌آموزان» نوشت و آن را در کنفرانس «نقش خانواده در جامعه مدرن» ارائه کرد. در این مقاله، تحقیق پیمایشی در میان تعداد نامشخصی از دانشجویان و دانش‌آموزان انجام و نظرات آنها در مورد مخدرهای دیجیتالی اخذ شده بود و با توجه به پاسخ‌های افراد، نویسنده پیشنهاد داده بود که باید استفاده و انتشار اینگونه فایل‌های صوتی در امارات مانند استفاده از مخدرهای واقعی ممنوع شود.
البته دو سال پس از این ادعا، در سال 2015 رئیس دایره مبارزه با مواد مخدر دبی اعلام کرد هیچ شواهدی دال بر مخدر بودن و اعتیادآور بودن این فایل‌های صوتی وجود ندارد و این جنجال‌ها در واقع نوعی تبلیغات برای فروشندگانی است که خواهان فروش فایل‌های صوتی خود هستند.
کمیته ملی مبارزه با مواد مخدر عربستان نیز در یکی از شماره‌های فصلنامه «المکافحه» مقاله‌ای را با عنوان «سر و صدای تقلبی رسانه‌ای» به چاپ رساند که در آن چند نفر از کارشناسان عرب مواد مخدر نظر خود را در مورد مخدرهای دیجیتال مطرح کرده بودند.
در این مقاله، مشاور دبیرکل این کمیته اشاره کرده بود که به این پدیده بیش از حد توسط رسانه‌ها توجه شده است و در ادامه کارشناس سازمان ملل در ترک اعتیاد نیز تأکید کرده بود که اطلاق نام مخدرهای دیجیتال به این نوع از محرک‌های شنیداری امری خطاست که تنها موجب اضطراب در جامعه می‌شود.
وی گفته بود اگرچه این پدیده سبب ایجاد آشفتگی در امواج الکترومغناطیس مغز می‌شود، اما از نظر علمی تاکنون اعتیادآور بودن آن ثابت نشده است.
به نظر می‌رسد در ایران نیز به مانند کشورهای غربی و عربی وجود مخدرهای دیجیتالی بیشتر یک هیاهوی رسانه‌ای باشد چرا که تجربه یک بار گوش دادن به این مخدرها آن را به اثبات می‌رساند.