سرپرست اداره تشخیص و پیشگیری پلیس فتا آخرین روش های کلاهبرداری در حوزه جرایم الکترونیکی را تشریح کرد.
جرایم اینترنتی اگرچه موضوعی جدید و پدیده ای نوظهور است اما بازهم شاهد این هستیم که در این حوزه عده ای به راحتی دست به سرقت از حساب تجار و کلاهبرداری در قالب تجارت مجازی می کنند. برای واکاوی راه‌های پیشگیری از جرایم اینترنتی حوزه تجارت الکترونیکی گفت‌وگویی را با سرهنگ علیرضا آذرخش سرپرست اداره پیشگیری از جرایم پلیس فتا انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
چه اقدامات تجاری جزو تجارت الکترونیک قرار می‌گیرد؟
موضوع تجارت الکترونیک در حوزه‌های مختلفی قابل طرح است، اما بیشتر این موضوع در حوزه فروشگاه‌های اینترنتی، سایت‌های واسط مالی که درگاه پرداخت مالی دارند و انجام تبادلات مالی آنلاین تعریف می‌شود. متاسفانه جرایم در حوزه تجارت الکترونیکی رو به افزایش است. سال گذشته در حوزه تبادلات ارزی شاهد افزایش تشکیل پرونده‌ها بودیم.
علت افزایش تشکیل پرونده‌ها چیست؟
تجار برای سفارش کالا و واریز پول آن از طریق اینترنت به خارج از کشور متصل هستند که همین موضوع زمینه مناسبی برای کلاهبرداران است. بیشترین ثبت سفارش از طریق ایمیل انجام می‌شود و مجرمان حرفه‌ای با هک کردن این ایمیل‌ها براحتی به اطلاعات خریدار و فروشنده دسترسی پیدا می‌کنند. آنها با تغییر شماره حساب فروشنده شماره حساب خود را می‌دهند و فرد خریدار به اشتباه پول را به حساب کلاهبرداران می‌ریزد.
این کلاهبرداری چه نام دارد و بیشتر کدام صنف‌ها درگیر آن هستند؟
این روش به علت استفاده از آن از سوی اتباع آفریقایی بیشتر به کلاهبرداری نیجریه‌ای معروف شده است. این کلاهبرداری‌ها بیشتر در میان صادرکنندگان، صرافان و واردکنندگان رخ می‌دهد که سال گذشته تعداد زیادی از این پرونده‌ها در استان‌های مختلف کشور تشکیل و مورد رسیدگی قرار گرفت.
چه میزان از این پرونده‌ها به نتیجه رسید؟
نمی‌توان رقم دقیق داد؛ زیرا بسیاری از مجرمان این روش، بین‌المللی بوده و آن سوی آب‌ها حضور دارند و شناسایی و دستگیری آنها از طریق اینترپل (پلیس بین‌الملل) زمان زیادی می‌برد.
آیا نمی‌توان از وقوع این جرایم پیشگیری کرد؟
بهترین پیشگیری آگاهی‌بخشی و توجه به هشدار‌های پلیس است. گاهی توجه به کوچک‌ترین اتفاقات می‌تواند از ضررهای بزرگ جلوگیری کند، البته پلیس فتا با همکاری اتاق‌های بازرگانی دوره خاص آموزشی را برای تجار و صرافان برگزار کرد که خوشبختانه در جلوگیری از رشد این جرم و کاهش آن تاثیرگذار بود.
چه جرایمی در حوزه فروشگاه‌های اینترنتی دسته‌بندی می‌شوند؟
دسته اول سایت‌هایی هستند که از همان ابتدا برای کلاهبرداری راه‌اندازی می‌شوند، در این سایت‌ها افراد خرید می‌کنند، اما کالا به دستشان نمی‌رسد. در این‌گونه سایت‌ها از ابتدا نیز قرار نیست کالایی برای مشتری ارسال شود.
دسته دیگری از سایت‌ها که فعال هستند، کالای درجه یک را تبلیغ کرده و آن را با قیمتی گران عرضه می‌کنند. فرد بعد از ثبت سفارش و پرداخت اینترنتی پول وقتی کالا به دستش می‌رسد، متوجه می‌شود کیفیت آن بسیار پایین بوده یا جنس تقلبی بوده و آن چیزی نیست که در سایت سفارش داده است. این موضوع تقلب در فروش محسوب شده و جرم است. افراد می‌توانند با ارسال آدرس سایت به قسمت گزارش‌های مردمی سایت پلیس فتا، ما را در جریان قرار دهند تا موضوع را پیگیری کنیم.
مردم می‌توانند از این سایت‌ها شکایت کنند؟
بله، علاوه بر گزارش موضوع از طریق سایت، می‌توانند با مراجعه به پلیس فتا یا دادسرای ویژه جرایم اینترنتی در پایتخت از سایت‌ها شکایت کرده و شکایت‌شان را ثبت کنند. بدون شک این شکایت‌ها با دقت بررسی می‌شود. در بررسی‌های ما مشخص شد بسیاری از این سایت‌ها سرورهای خود را در خارج کشور قرار داده‌اند؛ چون محدودیتی برای راه‌اندازی این سایت‌ها نیست، هر کسی می‌تواند براحتی سایت راه اندازی کند.
چرا این سایت‌ها ساماندهی نمی‌شوند؟
از همان ابتدا که پلیس فتا راه‌اندازی شد، به دنبال ساماندهی این سایت‌ها بودیم؛ به همین خاطر با مشارکت مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت سامانه نماد الکترونیکی یا... راه‌اندازی شده است.
این سامانه چگونه است؟
این سامانه برای فروشگاه‌های الکترونیکی و دارای مجوز نماد دیجیتالی اعتماد را تعریف کرده است. فروشگاه معتبر به این سایت مراجعه و پس از بررسی مدارک لازم از جمله هویتی و سوءپیشینه و احراز اصالت صاحب سایت برای آن نماد اعتماد صادر می‌شود.
همه سایت‌ها دارای نماد معتبر هستند؟
نماد سطوح مختلفی دارد. هرچه فروشگاه اینترنتی از امنیت؛ اطمینان و ایمنی بالایی برخورد باشد، درجه نماد هم بالاتر می‌رود. نظارت مستمر روی سایت‌های دارای نماد انجام می‌شود. قول می‌دهم که هیچ کلاهبرداری‌ای در سایت‌های دارای نماد رخ ندهد و اگر موردی اتفاقی رخ دهد، بی‌شک قابل پیگیری بوده و می‌توان براحتی متخلفان را شناسایی و موضوع را پیگیری کرد، چراکه تمامی اطلاعات مدیران سایت در اختیار پلیس و دیگر دستگاه‌هاست. در حال حاضر 4000 سایت توانسته‌اند نماد اعتماد را کسب کنند و 12 هزار سایت نیز در نوبت رسیدگی به درخواست هستند.
این نماد قابل جعل کردن نیست؟
قابل جعل است. با برخی سایت‌هایی که اقدام به جعل کردند نیز برخورد کردیم. هموطنان برای این‌که آسیب نبینند، می‌توانند با مراجعه به آدرس سایت اعلام شده اطلاعات سایت مورد نظرشان را بررسی کنند و ببینند آیا این سایت دارای نماد است یا نه، همچنین امکان تشخیص اصالت نماد در این سایت وجود دارد.
نمی‌توان آمار دقیق مالی از میزان کلاهبرداری‌ها داد، اما بیشتر سایت‌های جعلی هیچ جنسی را برای خریدار ارسال نمی‌کنند؛ البته بیشتر شکایت‌ها از سایت‌های مجاز نیز ارسال اجناس تقلبی است.
این کلاهبرداری در چه استان‌هایی رخ می‌دهد؟
همان طور که گفتم، بیشترین کلاهبرداری‌های نیجریه‌ای مربوط به خارج کشور است؛ البته بیشتر کلاهبرداری‌های داخلی در شهرهای بزرگ که از خریدهای اینترنتی استفاده می‌شود، رخ می‌دهد.