کاهش تقاضای چین درحالی وضعیت بازار نفت را شکننده‌تر کرده که ایران با کشف یک بازار جدید، به دنبال واکسیناسیون نفت خود از گزند آفت «نفت مازاد بازار و سقوط شدید قیمت‌ها» است.
با گذشت بیش از یک ماه از لغو رسمی تحریم‌های نفتی، حجم صادرات طلای سیاه ایران به بیش از یک میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه رسیده است که با احتساب صادرات روزانه ۳۰۰ هزار بشکه میعانات گازی، مجموع صادرات نفت و میعانات گازی کشور به حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
از سوی دیگر براساس اعلام مسئولان شرکت ملی نفت ایران تا پایان اسفند ماه سال‌جاری حجم صادرات روزانه نفت کشور به بیش از یک میلیون و ۵۵۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد.
سیدمحسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت اخیرا در گفتگویی با اعلام اینکه پیش بینی می‌شود در ماه مارچ ۲۰۱۶ میلادی (اسفند ۱۳۹۴) حجم صادرات نفت ایران به یک میلیون و ۵۵۰ تا یک میلیون و ۵۶۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد، گفته است: مهمترین افزایش تولید و صادرات نفت ایران روانه کشورهای اروپایی خواهد شد.
در شرایط فعلی پیشی گرفتن عرضه از تقاضا به ویژه با شکننده شدن اقتصاد چین و کاهش تقاضای یکی از بزرگترین مصرف کنندگان جهان به مهمترین پاشنه آشیل ایران برای افزایش صادرات نفت در دوران پسا تحریم تبدیل شده است.
به عبارت دیگر، در حالی تا چند سال گذشته چین به بهشت تولید و صادرکنندگان نفت جهان تبدیل شده بود و تمامی کشورها از خاورمیانه تا آمریکای جنوبی حتی بخشی از نفت‌های بدون مشتری خود را روانه این کشور آسیایی می‌کردند که این روزها تقاضا برای خرید نفت بیشتر توسط چینی‌ها به شدت کاهش یافته است.
بر اساس گزارش امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی ایران، چهار شرکت CNPC، ساینوپک، سینوک و « Yanchang Shaanxi » چین اعلام کرده‌اند که به دلیل رکود اقتصادی حاکم بر این کشور تولید نفت خود را برای سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش نمی‌دهد و حتی برآوردها نشان می‌دهد که رشد تقاضای نفت در بازار چین به جای ۵ درصد در سال‌جاری تنها حدود ۲.۴ درصد و معادل ۲۷۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد.
این در حالی است که در طول چند سال گذشته رشد تقاضا برای خرید نفت توسط چین سالانه بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز بوده که کاهش تقاضا همراه با وجود ۲ تا ۲.۵ میلیون بشکه نفت مازاد در بازار، تولید و صادرکنندگان طلای سیاه به ویژه کشورهای نفتی خاورمیانه را با چالش‌های متعددی روبرو کرده است.
در همین حال، مقامات وزارت نفت ایران همچون امیرحسین زمانی نیا معاون امور بین‌الملل وزیر نفت چند روز پس از لغو رسمی تحریم‌ها و اجرای برجام در جمع خبرنگاران تاکید کرده بود: «چین بزرگترین مشتری نفت خام ایران در دوران پسا تحریم خواهد بود.»
در شرایط فعلی عربستان سعودی با ۱۵ درصد، عراق و آنگولا هر یک با ۱۳ درصد، روسیه ۱۲ درصد، عمان با ۱۰ درصد و ایران با ۸ درصد از بزرگترین صادرکنندگان نفت خام به چین به شمار می‌روند.
با این وجود، کاهش تقاضا برای واردات نفت، وجود حجم بالای نفت مازاد در بازار و رقابت با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به سه چالش جدی برای افزایش صادرات نفت به چین برای شرکت ملی نفت ایران در دوران پسا تحریم تبدیل شده است.
ایران بازار جدید نفت کشف کرد
با سخت شدن افزایش صادرات نفت خام ایران به چین، این روزها یک استراتژی جدید بازکردن جا برای بشکه‌های نفت صادراتی کشور در بازار تعریف و اجرایی شده است.
شرکت ملی نفت ایران قصد دارد بخشی از بشکه‌های نفت خام خود را به جای چین و حتی هند، راهی بازارهای نوظهوری در شرق اروپا کند تا بتواند دستکم در روزهای پرنوسان قیمت طلای سیاه در کنار متنوع سازی بازارهای صادراتی، به اهداف افزایش یک میلیون بشکه‌ای افزایش صادرات نفت کشور در دوران لغو تحریم‌ها جامه عمل بپوشاند.
بر این اساس در کنار بازارهای سنتی نفت خام ایران در آسیا و اروپا همچون کشورهای هند، چین، ژاپن، کره جنوبی، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا، صادرات نفت به بازارهای جدیدی همچون کشورهای شرق اروپا در دستور کار قرار گرفته است.
محسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت از کشورهای شرق اروپا به عنوان مهمترین بازار جدید نفت ایران در پساتحریم یاد کرده و اظهار کرده است: در صورت توافق برای نخستین بار نفت ایران روانه بازارهای شرق اروپا می‌شود.
در طول چند هفته گذشته مذاکرات متعددی با شرکت‌های نفتی برای صادرات به کشورهای بلوک شرق اروپا انجام گرفته است به طوری‌که حتی اولین محموله نفت فروخته شده به شرکت لوک اویل روسیه توسط شرکت لیتاسکو روانه پالایشگاهی در رومانی شده است.
از این رو یک محموله یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران پس از تخلیه در بندر «کنستانتا» رومانی به پالایشگاه «پتروتل» در شهر جنوبی پلویستی رومانی منتقل و پالایش شده است.
علاوه بر رومانی تاکنون شرکت‌های مختلف نفتی از سوئیس همچون «گلنکور»، «ویتول» و «ترافیگورا»، «او ام ال» مجارستان، «او. ام. وی» اتریش، یک پالایشگاه نفتی در جمهوری چک و حتی کشورهایی از لیتوانی، لهستان، اسلوونی و صربستان مذاکراتی را برای امضای قراردادهای تک محموله و بلند مدت نفت آغاز کرده اند.
این در حالی است که اخیرا امیرحسین زمانی‌نیا معاون وزیر نفت از گشایش و راه‌اندازی دفتر اولین شرکت نفت و گاز اسلوونی در تهران خبر داده که بازگشایی دفاتر شرکت‌های جدید نفتی در شرق اروپا می تواند در تسهیل و تسریع تجارت نفت و فرآورده های نفتی با ایران تاثیرگذار باشد.
در مجموع ایران قصد دارد با متنوع سازی بازارهای هدف خود از شرق اروپا تا کشورهای آفریقایی همچون آفریقای جنوبی و غنا و کشورهای آسیایی و حتی آمریکای جنوبی، به نوعی امنیت تقاضا برای نفت صادراتی کشور را در بلندمدت از گزند آفت‌هایی همچون «وجود نفت مازاد در بازار و سقوط شدید قیمت‌ها» واکسینه کند.