جنگ خندق و تاکتیک کندن خندق از نمونه های پدافند غیرعامل در تاریخ صدر اسلام است

به گزارش خبرنگار پایداری ملی، دکتر رجبی دوانی عضو هئیت علمی دانشگاه امام حسین(ع) درباره پدافند غیر عامل در تاریخ اسلام و تاکتیک  حفر خندق در زمان جنگ خندق گفت: در سال پنجم هجری  پیمانی سران قریش و یهودیان ساکن مدینه باعث ایجاد ائتلافی با رهبری ابوسفیان گردید تا به اسلام ضربه ای سخت را وارد کنند و این عاملی برای آغاز جنگ خندق شد که پیامبر در سخنی فرموده اند :    « واقعه خندق بزرگترین تهدید علیه اسلام بود»

وی ادامه داد: سلمان فارسی در همین سال بود که با گذشتن از زندگی نسبتا مرفه در ایران به شبه جزیره عربستان آمد و پس از مشقت های بسیار توانست در جرگه یاران پیامبر قرار گیرد، اخلاص در عمل سلمان عاملی میشود که او از یاران با سابقه پیامبر سبقت بگیرد.

رجبی دوانی در ادامه اذعان داشت: استراتژی جغرافیایی مدینه، در حفر خندق بسیار کمک کننده بود. زیرا در غرب مدینه کوه های سلع واقع شده بود و لشکر دشمن قادر به هیچ فعالیتی نبود از طرفی دیگر در جنوب، سنگ های اتش فشانی و نخلستان ها مانع ورود لشکر میگردید. از طرف غرب نیز که خانه های به هم پیوسته شهر مدینه بود؛ بنابراین تنها شمال مدینه میتوانست دروازه ورود برای دشمنان باشد.

وی در خصوص حفر خندق گفت: در خصوص حفر خندق نقل قول های متفاوتی است. بعضی معتقدند که پیامبر خود نظریه حفر خندق را به سه هزار سربازی که تحت لوای پیامبر برای دفاع از شهر برخواسته بودند، بیان میکند اما درک کم مردم در آن زمان باعث رد شدن این نظر میشود اما دفاع سلمان از حفر خندق باعث تغییر نظر همگان میشود. نظریه دوم که قوت بیشتری دارد و آن این است که سلمان زمانی که پیامبر برای دفاع از شهر ، از یاران خود نظر میطلب سلمان با اشاره به حفر خندق در زمان شاپور ساسانی در برابر حمله اعراب به ایران، این نظریه را مطرح و مورد استقبال همگان قرار میگیرد و خندق ها در شمال مدینه کنده میشوند.

رجبی دوانی ادامه داد: ابعاد خندق های حفر شده در این جنگ به صورت دقیق در دسترس نیست اما به طور متوسط میتوان گفت که گودال هایی با عمق حدودا 15 متر و در حدود 5-7 زرع ( حدودا 5 کیلومتر ) ایجاد شد. این روش باعث پیروزی اسلام گردید.

وی در ادامه گفت: همین روش حفر خندق را در سال هفتم هجری، یهودیان مدینه در جنگ خیبر علیه مسلمانان استفاده کردند. قلعه های هفتگانه خیبر دارای برج های بلندی بود تا نگهبانان برجها، جریان خارج قلعه را به داخل گزارش دهند، و طرز ساختمان برج و دژ طوری بود، که ساکنان آنها بر بیرون قلعه کاملا مسلط بودند و با منجنیق و غیره می توانستند دشمن را سنگباران کنند. سرانجام پس از کشته شدن تعدادی از مسلمین به دست تیراندازان ، علی بن ابی‌طالب با عبور از خندق های حفر شده به درب خیبر هجوم برد و در قلعه را با یک بازوی خود از جای درآورد و مسلمانان وارد قلعه شدند و آنجا را به تسخیر خود درآوردند.

رجبی دوانی در پایان سخنان خود گفت: حفر خندق به فراموشی سپرده شد، اگر این ترفند را در زمان حمله مغول ها به ایران نیز استفاده میشد، میزان خرابی به بار آمده کم تر بود. امید آن داریم که با استفاده از تجارب بتوانیم به خوبی در مقابل تهدیدات دشمن به خوبی دفاع کنیم.