از آر پی جی 7 تا «RPG-29»؛ تحولی که «محرم» برای ارتش به ارمغان آورد

نیاز به ارتقاء توان ضدزرهی یگانهای عملیاتی نیروی زمینی ارتش در سالهای اخیر، ثمرات فراوانی را در پی داشته است چراکه شاهد تحویل انواع جدیدی از موشکهای مدرن در این حوزه هستیم که می تواند کمک شایانی به تامین هرچه بهتر امنیت پایدار مرزها و بخش های مختلف کشور کند.

به عنوان مثال در خلال هفته دفاع مقدس امسال، چندین جنگ افزار جدید از جمله موشک ضد زره "دهلاویه" به طور رسمی به یگان های نزاجا تحویل داده شد. با توجه به اهمیت و ویژگی های خاصی که این موشک ضد زره دارد، می توان این اقدام را یک تحول مهم و قابل توجه در توان رزمی یگانهای عملیاتی نیروی زمینی ارتش دانست.

این موشک یکی از جدیدترین دستاوردهای اعلام شده دفاعی ایران در بخش سلاح های ضد زره محسوب می شود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی های مسلح ساخته شده و در تیر ماه سال 1391 رونمایی شد و لقب "کورنت ایرانی" به آن داده شده است.

در عین حال، مقابله با ادوات زرهی که در نبردهای نظامی نقش انکار ناپذیری را بر عهده دارند از جمله دغدغه های مهم و دائم هر نیروی نظامی در دنیا است. نیروهای پیاده به عنوان کسانی که ادوات زرهی بیشترین آسیب را به آنها می رسانند خیلی زود به فکر چاره ای مؤثر برای مقابله با این ادوات افتاند.

برای این منظور کمی پس از تثبیت وسائل زرهی به خصوص تانک در ارتش ها، سلاح های ضد تانک نیز توسعه یافتند. اولین نمونه های این نوع تسلیحات توپ های کالیبر متوسط و راکت ها بودند. سلاح های بدون عقب نشینی (که بخشی از نیروی آزاد شده از پیشران (پراپلنت) را صرف غلبه بر ضربه ناشی از نیروی رو به عقب حاصله از فرایند شلیک می کنند) در  این میان جای خوبی برای خود باز کرده اند. 

نمونه های معروفی چون توپ 106 میلیمتری که در ایران به تفنگ 106 مشهور است از آن جمله است. راکت انداز کالیبر 73 میلیمتری اس-پی-جی-9 که در ایران با نام ظفر معرفی شده نیز از جمله تولیدات صنایع دفاعی در این عرصه است.

اما به حق معروف ترین سلاح ضدتانک در دنیا همان راکت انداز ساده آر-پی-جی-7 است که مانند کلاشنیکف محصول روسیه (شوروی سابق) بوده و در بسیاری از نیروهای نظامی و شبه نظامی کشورهای غربی و شرقی به خدمت گرفته شده است. کشور سازنده در ادامه به توسعه این سری از سلاح ها پرداخته و در نتیجه نمونه های موفقی چون آر-پی-جی-29 ساخته شده است. 

آر-پی-جی-29 در رده سلاح های نیمه سنگین دوش پرتاب است که برای مقاصد ضد زره در برد کوتاه توسعه یافته است. این سلاح در سال 1989 وارد خدمت شده و امروزه حداقل در 7 کشور دنیا به طور رسمی استفاده شده و اخباری نیز مبنی بر استفاده برخی گروه های چریکی مطرح از این سلاح در دست است.

آر-پی-جی-29 بر خلاف برخی از تسلیحات روسی مربوط به اواخر جنگ سرد که هنوز فرصت حضور در جنگی را نیافته اند تاکنون در عراق و لبنان تجارب عملی را کسب کرده است.

شکل کلی این اسلحه، یک استوانه تو خالی بوده و ترکیبی مانند راکت اندازه های بازوکا را به یاد می آورد. عمل گلوله گذاری در آن از انتهای سلاح انجام شده و کالیبر (قطر داخلی لوله یا قطر خارجی پرتابه) آن 105 میلیمتر  بوده و در منابع خارجی دو نوع گلوله دو مرحله ای و ترموباریک برای آن ذکر شده است. 

سرعت خروج گلوله از سلاح 280 متر بر ثانیه و برد مؤثر آن 500 متر است. نوع نفوذگر پرتابه های این سلاح قابلیت نفوذ تا عمق 750 میلیمتر در زره های تقویت شده تانک (جدا از مراحل واکنشی)، 1500 میلیمتر در بتن و تا 3700 میلیمتر در سنگرها و استحکامات خاکی را دارد.

این گلوله ها دارای 8 پره پایدار کننده هستند و عمده انرژی پیشران قبل از خرج گلوله از لوله به آن داده می شود برخلاف برخی سلاح های دوش پرتاب که یک پیشران ضعیف اولیه، گلوله را از محل پرتاب دور کرده و سپس پیشران اصلی به کار می افتد.

سرجنگی ترموباریک این سلاح نیز کاربردهای ضد نفر داشته و برای انهدام تجمع نفرات دشمن در مکان های مورد نظر از جمله ساختمان ها و فضاهای بسته بکار می رود. 

به گزارش مشرق، جرم خالی این سلاح 12.1 و در حالت پر شده با گلوله و آماده شلیک، 18.8 کیلوگرم است. در حالت رزمی این سلاح 1.85 متر طول داشته و برای حمل و نقل نیز طول آن تا 1 متر قابل کاهش است که از این نظر تنها 5 سانتیمتر کشیده تر از آر-پی-جی-7 شده و در جابجایی نیروهای نظامی مشکلی ایجاد نمی کند. این سلاح از نشانه گیر ثابت روی خود، نشانه گیر اپتیکی و دوربین دید در شب نیز بهره می برد که کارایی آن را با افزایش دقت و همچنین قابلیت استفاده در نبردهای شبانه افزایش می دهد.

اولین باری که نام "آر پی جی 29" در رسانه های داخلی مطرح شد، به سال 1390 باز می گشت. طی آن سال و در نمایشگاهی که با حضور مقام معظم رهبری برگزار شد، این سلاح در تصاویر منتشر شده به چشم می خورد و عملا ایران را در ردیف دارندگان این سلاح مدرن قرار داد.

در سال 91 نیز در مراسم دانش آموختگي دانشجويان افسري دانشگاه امام حسين(ع) با حضور رهبر معظم انقلاب، این موشک در رژه کوتاهیروی یک موتور چهارچرخ با استتار بیابانی و برخوردار از تورهای استتار چند طیفی حضور یافت. 

طی روزهای اخیر نیز امیر کیومرث حیدری جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش که هم اکنون رزمایش بزرگ محرم را در منطقه غرب کشور اجرا می کنند، در گفتگو با رسانه ها، رسما خبر از بکارگیری "آر پی جی 29" در این رزمایش داده است.

بکارگیری این سلاح در سازمان رزم نیروهای مسلح کشورمان با توجه به وزن کم و کارایی مناسب، به عنوان یک سلاح ارزان در کنار موشک های هدایت شونده کوتاه برد بسیار مفید واقع می شود. با توجه به رویکرد افزایش تحرک در نیروهای نظامی کشور، که با بکارگیری ادواتی چون دوش پرتاب ها و سلاح های نیمه سنگینی چون اس-پی-جی9 ظفر دنبال می شود با بکارگیری گسترده آر-پی-جی-29 بسیار بهبود پیدا می کند. در واقع این سلاح نسبت به بسیاری از سلاح های نیمه سنگین و حتی بعضاً سنگین موجود در کشور کارایی بهتری در مقابله با ادوات زرهی دشمن دارد. 

به عنوان مثال این سلاح وزنی کمتر از یک چهارم سلاح 73 میلیمتری ظفر داشته و تنها به یک خدمه نیاز دارد در حالیکه ظفر به سه تا چهار خدمه نیازمند است اما از نظر قدرت نفوذ بسیار بهتر از آن عمل کرده و بیش از دو برابر در زره ها نفوذ می کند.

 

بنابراین با بکارگیری آن هر چند کمی در برد مؤثر در برابر دشمن افت پیدا می شود (800 متر برای ظفر و 500 برای آر-پی-جی-29) اما هر تیم بکاربرنده ظفر می تواند به جای یک سلاح کاربر چهار سلاح شده و حجم آتش بیشتری را فراهم کند.

البته همواره بکارگیری ترکیبی سلاح های موجود راهکار بهتری است و کم بودن تحرک ظفر نیز با بکارگیری آن روی خودروی سفیر و موتورسیکلت ای-تی-500 تا حدود بسیار زیادی جبران شده است. این سلاح ها که قیمت هر گلوله آنها بسیار پایین تر از موشک های ضدتانک است بدنه دفاع ضدزره را تشکیل داده و برای انهدام اهداف در مسافت های دور و یا اهداف متحرک دست موشک های چند هزار دلاری ضدتانک را باز می گذارند. 

در مراحل آزمایشی آر-پی-جی-29 علیه تانک های تی-80 و تی-90 در حالیکه به زره واکنشی مجهز بودند (و خود این تانک ها نیز از زره مناسبی برخوردارند) استفاده شده و موفق به انهدام هر دوی این تانک ها شده است. 

جالب تر از این، اخبار موجود درباره استفاده از این سلاح در جنگ 33 روزه لبنان است به طوریکه آر-پی-جی-29 را یکی از مهمترین نابودگران ادوات زرهی رژیم اشغالگر قدس می دانند. البته توانایی های هر ضدتانکی در برابر تانک ها نامحدود نیست و تاکتیک بکارگیری آن نیز بسیار مهم است که سبکی، کوچکی و استفاده آسان از آر-پی-جی-29 آن را برای ایفای نقش در تاکتیک های مختلفی مناسب ساخته است.

همچنین گزارش شده این سلاح در عراق علیه نیروهای فرامنطقه ای بکار رفته و موفق شده زره انقلابی تانک چلنجر-2 انگلیسی (که به Chobham معروف است) را نیز آن هم از روبرو که قوی ترین بخش زره تانک محسوب می شود، مغلوب کند. 

در واقع با سلاحی 800 دلاری یک تانک حداقل چهار میلیون پوندی از کار می افتد این در حالیست که همین نوع تانک در عراق در برابر چندین راکت آر-پی-جی-7 و یک موشک ضدتانک فرانسوی میلان جان سالم به در برده است.

از مجموع اطلاعات منتشره از آر-پی-جی-29 در منابع خارجی، به قدرت این سلاح در کارزار عملی در برابر تانک های مدرن غربی و شرقی یقین حاصل می شود؛ سلاحی که امروزه توسط صنایع دفاعی کشورمان و برای استفاده در یگانهایی چون نیروی زمینی ارتش تولید شده است.