امارات و عربستان در یمن به دنبال چه هستند؟

در حالی که عربستان و امارات در یمن نقاط نفوذی را برای خود در نظر گرفته و به طور ضمنی در این خصوص به توافق رسیده اند، اما اکنون کشمکش خونین این دو بر سر تقسیم نفوذ در این کشور علنی شده است.

به گزارش روزنامه «الاخبار»،یکی از دلایلی که یمن همواره با صفت خوشبخت به کار می رود، این است که هم بر دریای سرخ و هم بحر العرب مشرف است، به گونه ای که «بهشت جاودان» بین این دو قرار گرفته و این موقعیت منحصر به فرد امتیازات اقتصادی زیادی را برای یمن به ارمغان آوره است که ناشی از وجود میدان های نفتی در این سرزمین است هر چند  نتوانسته مردم این کشور را از شر فقر شدید در امان نگاه دارد.

کشمکش امارات و عربستان بر سر تقسیم نفوذ  از عدن تا حضرموت

در این میان حمله امارات عربی متحده به جنوب یمن در چارچوب تجاوزات پی درپی سعودی جا دارد که هدف از آن تقسیم نفوذ بین ریاض و ابوظبی در محدوده ای است که از عدن آغاز شده و تا حضرموت امتداد می یابد و البته تقسیم نفوذ در این محدوده کمشکش خونین بین دو طرف را رقم زده است.

نکته قابل ملاحظه اینکه در ابتدای تابستان سال گذشته «أنور عشقی» سرلشکر بازنشسته سعودی از تریبون شورای روابط خارجی آمریکا، تصور خود از آینده خاورمیانه را ترسیم کرد.

در این نشست معروف که با مشارکت «دوری گولد» مدیر سرویس اطلاعات اسرائیل برگزار شد، عشقی دو پروژه اقتصادی مرتبط با یمن را به طور مستقیم عرضه کرده و به بحث و بررسی گذاشت.

پروژه اول به نام «مدینه النور» (شهر نور) بود که از یمن  توسط جسر النور تا  جیبوتی امتداد می یافت و به عبارت دیگر در آن شاخ آفریقا به شبه جزیره عرب پیوند می خورد.

اما در پروژه دوم نیز میدان نفتی «واعد» در استان «جوف» واقع  در شمال یمن تا صحرای ربع الخالی بود که به گفته عشقی حمایت از آن نیازمند اتحاد کشورهای حوزه خلیج فارس با یمن بود تا بتوان برداشت از میدان های نفتی را که بیشتر آن در خاک یمن و تحت حاکمیت این کشور است، حفظ کرد.

به نظر می رسد اقدام سال گذشته جنبش انصار الله که موجب خارج شدن یمن از چتر عربستان و به طور کلی عربهای خلیج فارس شد، نگرانی برخی کشورها را از اینکه مبادا منابع یمن و پروژه های اقتصادی بزرگ احتمالی آن را از دست بدهند، به دنبال داشت.

رویکردهای سیاسی و اقتصادی حمله به یمن

به این ترتیب هر چند حمله به یمن رویکرد سیاسی روشنی دارد، اما رویکرد اقتصادی آن نیز واضح و در دو حالت این عربستان و امارات هستند که نقش اصلی را در این خصوص ایفا می کنند.

منابع یمنی در حالی به تحولات میدانی این کشور اشاره دارند که از توافق بین عربستان و امارات بر سر تقسیم نفوذ در جنوب یمن نیز غافل نمانده و از کشمکش بین این دو بر سر تقسیم سهم خود از عدن تا حضرموت خبر داده اند.

پروژه 140 میلیارد دلاری مدینة النور

پروژه مدینه النور در سال 2006 و در پی دیدار علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق یمن با بیش از یکصد و 50 شرکت از نقاط مختلف دنیا به تصویب رسید و قرار شد اجرای آن به «عبدالله بقشان» تاجر یمنی واگذار شود.

بنابر اعلام منابع یمنی هزینه تقریبی و اولیه این پروژه بزرگ را حدود 140 میلیارد دلار برآورد شده و در صورت اجرا گلوگاه های اقتصادی در شاخ آفریقا و کشورهای شبه جزیره عرب را به هم مرتبط می کرد به ویژه اینکه نقشه مهندسی آن هفت سال پیش طراحی و تصویب شده و نشان می داد که مساحت مدینه النور چند برابر دبی است.

اما مرکز مدیریت این شهر در منطقه «الحره» در عدن قرار داشت و جالب اینکه اگر به چند سال قبل بازگردیم، متوجه می شویم امارات با استفاده از شرکت «بنادر دبی » تمام تلاش خود را برای کنترل و جلوگیری از شکوفایی آن به کار گرفت.

نکته قابل ملاحظه دیگر اینکه از زمان آغاز حملات به یمن، رهبران جنوبی از مسئولان اماراتی مطالبی را با این مضمون می شنیدند که امارات حتی پیش از آغاز ناآرامی ها در جنوب یمن اعلام کرده بود که  بازسازی این منطقه را بر عهده خواهد گرفت.

در ژوئیه گذشته نیروهای اماراتی نه تنها آغازگر حمله به عدن بلکه حامی عملیات موسوم به «تیر طلایی» بودند که به میزان زیادی نقشه نفوذ ارتش و جنبش انصار الله در جنوب را دستخوش تغییر کرد.

توسل امارات به سیاست زمین سوخته در عدن

در این حمله که حدود یک ماه پیش صورت گرفت، جنگنده های اماراتی بیش از صد بار عدن را هدف حملات هوایی قرار دادند تا پشتیبانی هوایی را برای گروههای مسلح فراهم کرده و بتوانند بخش زیادی از این استان را تحت اشغال خود در آورند تا جایی که شیوه ای که امارات در عدن در پیش گرفت به سیاست زمین سوخته معروف شد.

اما مدینة النور در یمن از استان ابین تا بندر «المخا» در تعز و در سواحل دریای سرخ امتداد می یابد و کاملا محدوده ای است که امارات عملیات نظامی خود در جنوب را بر آن متمرکز کرده است.

به گفته عشقی محقق ساختن پروژه مدینه النور نیازمند احیای بندر آزاد در عدن است و این نکته ای است که می توان از آن به مشارکت گسترده ابوظبی در حمله به یمن پی برد.

حملات نظامی امارات و طرح قیمومیت عربهای خلیج فارس بر یمن

به عبارت بهتر امارات همزمان با عملیات نظامی خود در یمن راه حل ابتکاری را برای حل و فصل بحران این کشور نیز پیشنهاد کرد که محور آن مبتنی بر قیمومیت موقت کشورهای عرب خلیج فارس بر یمن تا پیش از پیوستن آن به شورای همکاری خلیج فارس بود.

به نظر می رسد حمله به یمن برای امارات به هر قیمتی ضرورت داشت تا با این اقدام پیش از این تسلط یک کشور عرب خلیج فارس بر سایر استان های جنوبی یمن مانند لحج و أبین، بتواند اهداف خود ار محقق سازد.

به عبارت دیگر در حالی که جنگنده های نیروهای ائتلاف علیه یمن در روزهای گذشته تعز را بیش از پیش زیرآتش گرفتند، برخی منابع اعلام کردند که ائتلاف در صدد طراحی حمله گسترده به بندر المخا در ساحل تعز در چند روز آینده و با حمایت امارات است.

فرود احتمالی نیروهای ائتلاف علیه یمن در بندر المخا

این حمله در چارچوب سناریوی مشابه حملات به استان های جنوب غربی یمن جا دارد به این ترتیب که پیش بینی می شود نیروهای نظامی خارجی در بندر المخا مشرف به تنگنه باب المندب فرود بیایند.

حمله به بندر المخا پس از تسلط بر زنگبار در استان أبین انجام می گیرد و هدف از آن گشودن خط ساحلی بین المللی است که بین تعز و ابین امتداد می یابد و جالب اینکه تحولات جاری نشان می دهد حمله به أبین نیز فقط به منظور تحقق همین هدف صورت گرفت.

زورآزمایی عربستان و امارات در المخا

بندر المخا در واقع ورودی پروژه مدینه النور به شمار می آید که شامل هزاران واحد مسکونی و آسمان خراش است تا واقعا به دبی دوم تبدیل شود.

به گفته منابع یمنی، عربستان نیز به نوبه خود در تلاش برای فرود آوردن نیرو در المخا است و عدن و العند را به امارات واگذار کرده است اما امارات این را نمی پذیرد و در صدد است نیروهای اماراتی عملیات تسلط بر المخا را برعهده بگیرند و البته این تلاش امارات برخاسته از توافق ضمنی بین دو کشور است مبنی بر اینکه حضرموت و مارب و جوف متعلق به عربستان و عدن ، لحج و تعز نیز سهم امارات است.

کشمکش خونین امارات و عربستان در یمن

محافل یمنی که در جریان توافق تقسیم نفوذ بین امارات و عربستان در یمن به ویژه جنوب این کشور قرار دارند، بر کمشکش خونین بین دو طرف تاکید کرده اند اما  کشمکش های علنی بین امارات و عربستان سوال های متعددی در مورد اختلافات پشت پرده ائتلاف علیه یمن و تعارض منافع بین این دو حکایت دارد که به نظر می رسد قابل کنترل نیست.

عربستان به دنبال حضرموت، مأرب و جوف است تا به این ترتیب تسلط خود بر میدان های نفتی را تضمین کرده و پروژه هایی را که این روزها زیاد از آن سخن می گوید، به ویژه پروژه گذرگاههای نفتی در حضرت موت تا بحر العرب را به اجرا در آورد به گونه ای که ریاض را از تنگه هرمز بی نیاز کند.

حملات هوایی امارات علیه نیروهای حامی عربستان

اما در حالی که این آتش است که مرزهای نفوذ عربستان و امارات در یمن را ترسیم می کند، رقابت بین این دو در دو موضوع اصلی نمود یافته است که عبارتند از:

نخست: حملات هوایی نامشخص که در آن بارها نیروهای مسلح هوادار منصور هادی و ارتش و انصار الله هدف قرار گرفتند.

دوم: رقابت بر سر به دست آوردن حمایت عشایر یمن

در ژوئیه گذشته جنگنده های ائتلاف علیه یمن مقر نظامی «العبر» را که حامی منصور هادی بود، هدف قرار دادند که کشته شدن 120 سرباز یمنی را به دنبال داشت.

ابهام این بمباران چندان زود برطرف نشد و در مورد آن شایعه پراکنی های زیادی به گوش رسید، اما به نظر می رسد عملیاتی که بارها علیه اهداف متعلق به ارتش و نیز جنبش جنوبی یمن صورت گرفت در چارچوب کشمکش امارات و عربستان جا دارد، زیرا پس از آن روشن شد که این جنگنده های اماراتی بودند که پایگاه العبر در حضر موت را که تحت تسلط عربستان است، هدف قرار دادند.

علاوه بر این معلوم شد، حملات هوایی به نیروهای مسلح وابسته به جنبش جنوب در عدن و یمن که عامل آن نامشخص بود، در واقع از سوی جنگنده های اماراتی و با هدف قرار دادن رهبران جنوبی حامی عربستان بود.

تلاش امارات برای پاکسازی سعودی ها از مناطق تحت نفوذ خود در یمن

آخرین مورد از این حملات چند روز پیش در منطقه «الوضیع» در أبین رخ داد که در جریان آن 40 نفر کشته شدند و یک روز پیش از آن نیز منطقه «العلم» بین عدن  و أبین در چارچوب عملیات برنامه ریزی شده مورد حمله قرار گرفت تا مناطق معروف به «مناطق نفوذ امارات» از هرگونه نیروی عربستانی پاکسازی شود.

اما در چارچوب کشمکش برای جلب حمایت بزرگان و قبایل یمنی به نظر می رسد که امارات زیر پای عربستان را خالی کرد، زیرا توانست توجه و حمایت عشایر سعودی یمن را به خود جلب کند.

به گفته منابع یمنی امارات توانست حمایت سرلشکر «هاشم الاحمر» را به خود جلب کند، وی پسر عبدالله الاحمر رئیس سابق مجلس نمایندگان یمن و یکی از بزرگترین متحدان عربستان در این کشور و نیز برادر حمید الاحمر سرلشکر فراری است.

در این میان بسیاری از سران مأرب عازم دبی شده و در آنجا با مسئولان اماراتی تشکیل جلسه می دهند، این در حالی است که سران دیگر این استان که از مناطق نفوذ عربستان به شمار می آید، همچنان در جده و ریاض رفت و آمد دارند.

در خطر بودن نیروهای امارات در جنوب یمن

علاوه بر این بنابر اعلام منابع یمنی عربستان در مناطق مورد توجه خود در یمن از امنیت نسبی برخوردار است، زیرا نیروهای آن در مرزهای مشترک با یمن  متمرکز هستند و از آنجا که صحرای بزرگ این مناطق را در برگرفته است در صورت بروز هرگونه رویایی، میزان خسارت وارده به نیروهای سعودی چندان نخواهد بود اما برعکس، این وضعیت برای امارات فراهم نیست زیرا نیروهای آن در جنوب یمن در معرض خطر جدی قرار دارند.

با توجه به همین شرایط امارات اخیرا تعدادی از افسران و سربازان خود را در نبرد با ارتش و جنبش انصار الله از دست داد و جدیدترین خسارت های آن به آتش کشیده شدن یک تانک اماراتی در عدن در نبردهایی بود که در آن نیروهای جنبش انصارالله برای نخستین بار از موشک های کورنیت استفاده کردند.