طی دو سال اخیر دنیا در معرض بیماریهای خطرناکی همچون ابولا، مرس، تب کنگو و آنفولانزای مرغی قرار گرفته است که این مسئله زنگ خطری را برای مسئولان بهداشت جهانی به صدا در آورده است.
بررسیها نشان میدهد بیماریهای نو پدید امروزی از وبا، طاعون و تب زرد که در دهههای 60 و 70 میلادی منجر به مرگ و میر افراد زیادی در جهان میشد، دامنه بسیار گسترده و پیچیدهتری پیدا کرده و در حال حاضر ابولا، مرس و تب کنگو خطر جهانی به شمار میروند.
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت هر گونه بیماری یا عفونتی که به طور طبیعی بین حیوانات و انسان منتقل میشوند، زئونوزها شناخته میشوند. افزایش جمعیت ساکنان کره زمین، تغییرات اقلیمی، تغییر الگوی زندگی افراد، تسهیل و کوتاه شدن زمان مسافرتها و تغییر حساسیتهای میزبانهای انسانی و حیوانی نسبت به ابتلا به بیماریها، زمینه انتقال سریع عوامل عفونی را فراهم ساخته است.
در شرایط حساس کنونی بهداشتی در جهان و منطقه که خطر بروز بیماریهای زئونوزها هم چنان پا بر جاست، آنفولانزای پرندگان، تب کریمه کنگو، ابولا، سندروم تنفسی خاورمیانه(مرس) توجهات زیادی را به خود جلب نموده است.
آنفولانزا دردورههای 25 ساله به وقوع میپیوندد
شیوع هر از چند گاه ویروس آنفولانزا درسطح جهان در جمعیتهای انسانی، دامی و پرندگان پدیدهای مهم است که گاهی بدون ارتباط با یکدیگر و گاهی نیز در اثر ارتباطات بین آنها و در اثر تغییرات بزرگ و کوچک ژنتیکی مشاهده میشود.
آنفولانزای مرغی پرندگان را مبتلا میکند و عامل مولد آن ویروسی است که با ساختار فیزیکی پرندگان سازگار شده است. اما در سالهای اخیر ظاهرا این ویروس به گونههای دیگر جانداران نیز منتقل شده و موجب ابتلای انسان ها به این بیماری شده است.
دانشمندان معتقدند دوره شیوع آنفولانزا در جهان هر 25 سال است آنها توصیه میکنند برای رفع وجود احتمالی ویروس آنفولانزای مرغی باید غذاهای حاوی گوشت ماکیان را با حرارت 70 درجه سانتیگراد و حداقل به مدت 30 دقیقه طبخ شود و از مصرف تخم مرغ نیم پز و خام نیز پرهیز کنند.
تب کریمه کنگو از دیگر زئونوزهاست
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یکی از بیماریهای ویروسی مشترک بین انسان و حیوان است ویروس این بیماری از کنه به دام منتقل میشود و در صورت خونخواری کنه از دام آلوده و گزش انسان توسط همین کنه، ویروس به انسان منتقل میشود.
حمید عمادی متخصص بیماریهای عفونی در خصوص این بیماری شایع میگوید: این بیماری چهار مرحله دارد که شامل مرحلهی کمون، قبل از خونریزی، خونریزی و نقاهت میشود. تا چهار روز اول که بیمار قبل از مرحله خونریزی قرار دارد هیچ گونه علائم اختصاصی مشاهده نمیشود و فرد فقط دچار تب، سردرد، درد عضلانی، تهوع و غیره میشود اما بعد از چهار روز امکان بروز خونریزی وجود دارد، گاهی خونریزی به حدی میرسد که فرد نیاز به تزریق خون پیدا میکند.
به گفته وی اگر فردی دچار تب خونریزی دهنده کریمه کنگو شود، با احتمال 25 درصدی قبل از مرحله خونریزی بهبود مییابد اما با ورود به این مرحله به طور میانگین 30 درصد امکان مرگ و میر وجود دارد. اما بیماری که مراحل نقاهت را نیز پشت سر بگذارد تا پایان عمر از ابتلا به این بیماری مصون خواهد ماند.
وی در پایان افزود: داروی ضد ویروسی که در درمان هپاتیت از آن استفاده میشود، میتواند موثر باشد. این بیماری از سال 1378 به دنبال ورود دامهای غیر قانونی از کشورهای اطراف وارد کشور شده و در فصول بهار و تابستان بیشتر دیده میشود. آمارها سه مورد مرگ و میر را از ابتدای سال جاری نشان میدهند.
کنگو آتشی به جان ترکیه انداخت
روزنامهی ترکیه گزارش کرده است که استانهای این کشور در معرض خطر ابتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو هستند. در سال 2002 تا کنون 6500 نفر کشته در اثر این عفونت در ترکیه گزارش شده و 650 کشته داشته است. در سال 2015 نیز آمار 378 نفری مبتلا به این عفونت در ترکیه اعلام شده است.
ابولا، خطرناکترین تب خونریزی دهنده
ابولا یکی از کشنده ترین ویروسهاست که به طور مرگباری در میان انسانها و میمونها در آفریقا شایع است.
محمد بلورساز فوق تخصص بیماریهای عفونی در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران اظهار داشت: ابولا از دسته بیماریهای عفونی خونریزی دهنده است که علائمی همچون تب کنگو دارد با این تفاوت که فرد مبتلا به ابولا بعد از سه تا چهار روز از بین میرود.
به گفته وی این بیماری از طریق تماس پوستی و تنفسی سرایت میکند بنابراین بلافاصله بعد از تشخیص بیماری، فرد باید ایزوله شود و تحت مراقبت قرار گیرد.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد نمونههای گرفته شده از پسر 17 سالهای که دو هفتهای بیش در لیبریا در اثر ابولا در گذشت، نشان میدهد ویروس از نظر ژنتیکی مشابه ویروسی است که بسیاری از مردم در همان منطقه به آلوده شده بودند و بعید است این ویروس از سفر به مناطق آلوده فرد را گرفتار کند.
همچنین این گروه معتقدند ویروس ابولا نمیتواند منبع طبیعی مانند خفاشها یا سایر حیوانات داشته باشد.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 4800 لیبریایی در اثر این بیماری جان خود را از دست دادهاند و این آمار در آفریقا 11200 نفر گزارش شده است.
دیابتی ها در معرض خطر ابتلا به مرس
نشانگان تنفسی خاورمیانه یا مرس یک بیماری است که با مسائل حاد تنفسی ظهور میکند و علائمی همچون تب، سرفه و تنگی نفس به همراه دارد.
به نقل از سایت سازمان بهداشت جهانی، از سپتامبر 2012 ، 1368 نمونه مورد تایید از ویروس MERS- COV داده است که شامل حداقل 487 مورد کشته میشود.
برای درک بیشتر در مورد بیماری MERS، افراد مبتلا به دیابت، نارسایی کلیه، بیماری ریوی مزمن و افراد دچار نقص ایمنی، در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری MERS میباشند.
این افراد باید از تماس نزدیک با حیوانات به ویژه شتر و از بازدید از مزارع یا انباری که در آنها ویروس شناخته شده است، اجتناب کنند. رعایت اصول بهداشتی مواد غذایی مهمترین اقدام است و به افراد توصیه میشود از نوشیدن شیرخام شتر و یا خوردن گوشتی که کامل پخته نشده است پرهیز کنند.