سرمایه گذاران و شرکت های بزرگ خارجی چشم به راه امضای توافق نهایی و رفع تحریم ها هستند تا با خیالی آسوده و اطمینان به آینده، تعامل گسترده با اقتصاد ایران را آغاز کنند.
تحریم ها یکی از بزرگترین مانع ها بر سر راه توسعه ی اقتصادی ایران به شمار
می روند. گفته می شود تحریم ها باعث شده کالاها و خدمات با قیمتی گرانتر
در اختیار مردم کشورمان قرار بگیرد اما این مساله تنها یکی از زیان های
تحریم ها را به نمایش می گذارد. به همین شکل مزایای رفع تحریم ها نیز بسیار
گسترده تر از کاهش هزینه های دستیابی به کالا و خدمات مورد نیاز خواهد
بود.
افزایش ارزش ریال ایران در برابر ارزهای خارجی از جمله ی
نخستین مزیت های احتمالی توافق هسته یی به شمار می آید که تا حدی ناشی از
جو روانی توافق خواهد بود. از سوی دیگر با رفع تحریم ها می توان امیدوار
بود از حجم واسطه گری در روند تعامل خارجی اقتصاد ایران کاسته شود. به
عبارت دیگر با انجام معامله ها به صورت مستقیم تا حدی از هزینه های اضافی
برای کالاهای وارداتی و مواد اولیه کاسته می شود. این نخستین تاثیر مستقیم
رفع تحریم ها است که حتی می توان در کوتاه مدت شاهد آن بود.
موضوع
مهم بعدی که با رفع تحریم ها ارتباط مستقیم دارد آزاد سازی منابع مالی
مسدود شده ی ایران در بانک های کشورهای دیگر است. بنا بر برخی آمارها، بیش
از یکصد میلیارد دلار از دارایی های جمهوری اسلامی ایران به علت تحریم ها و
اعمال محدودیت ها در بانک های خارجی گرفتار شده است. نزدیک به 80 درصد از
این دارایی ها، درآمدهای حاصل از فروش نفت است که بیشتر در بانک کشورهای
آسیایی جمع شده است. به نظر کارشناسان، با رفع تحریم ها حجم زیادی از این
پول های راکد آزاد می شود و در دسترس دولت قرار می گیرد. ورود این میزان
ارز به چرخه های مالی داخلی، معامله های خارجی و همچنین طرح های سرمایه بر
کشورمان می تواند تاثیر زیادی بر پویایی اقتصاد ایران داشته باشد. این
میزان منابع مالی موجب می شود بسیاری از طرح های نیمه تمام کشور به نتیجه
برسد. به علاوه ایران می تواند در حوزه های زیادی، سرمایه گذاری های مناسبی
انجام دهد. یکی از پیامدهای مهم این روند، بهبود شرایط اشتغال در کشور
خواهد بود که دغدغه ی بسیاری از جوانان و خانواده هایشان را رفع می کند.
مورد
سوم و مهمتر در زمینه ی پیامدهای اقتصادی رفع تحریم ها، تاثیرگذاری
بلندمدت آن بر اقتصاد ایران است. رفع تحریم ها از یک جهت دارای بار روانی
مثبت در داخل و خارج کشور است و از سوی دیگر تاثیری عینی را بر اقتصاد
ایران به همراه خواهد داشت که البته با مدیریت صحیح و مدبرانه می تواند گره
های بسیاری را از اقتصاد ایران باز کند.
رفع تحریم ها و تبدیل
ایران به کشوری همچون دیگر کشورهای منطقه و جهان، درهای ایران را به روی
تجارت بین المللی و اقتصاد جهانی باز می کند. این وضعیت از بار مشکل های
طرف های ایران برای تعامل و همکاری می کاهد و به آن ها حس اعتماد به آینده
را می بخشد. در این صورت، کشورهای خارجی بدون هراس از آسیب های فعالیت در
ایران و تحریم ها، برای آینده برنامه ریزی می کنند. حس اعتماد به آینده،
راه های ورود به ایران را برای شرکت های بزرگ و سرمایه گذاران بین المللی
باز می کند تا با خیالی آسوده برای بلند مدت برنامه ریزی کنند و به
سودآفرینی بیاندیشند.
در ادامه ی آنچه گفته شد بازگشت ایران به
سامانه ی بانکی انتقال بین المللی پول یا همان «سویفت» پیامد رفع تحریم ها
خواهد بود. این رخداد سبب می شود اقتصاد ایران شکوفایی خود را دوباره آغاز
کند. بخش های تولیدی در ایران پس از رفع این مشکل و دیگر محدودیت های ناشی
از تحریم ها، با آغاز بازسازی و نوسازی دستگاه ها و تجهیزات خود، قدرت
رقابت با تولیدهای کشورهای دیگر را پیدا می کنند.
در این ارتباط،
خبرهای گوناگون رسانه های داخلی و خارجی نشان می دهد بسیاری از شرکت های
بزرگ و سرمایه گذاران جهان در تلاش هستند تا در اولین فرصت جای پای محکمی
را در اقتصاد ایران پیدا کنند.
خبرهای زیر تنها نمونه هایی از تمایل
شرکت های خارجی برای ورود به اقتصاد ایران است: نگاه هشت شرکت بزرگ
اروپایی به سرمایه گذاری در یکی از پالایشگاه های ایران در بندر «سیراف»
استان بوشهر، تمایل ژاپن به سرمایه گذاری در سیستان و بلوچستان به ویژه در
چابهار و تبدیل این بندر به قطب تجارت در دریای عمان، تمایل هند برای ایجاد
خط راه آهن از چابهار تا «میلاک» افغانستان و ارتباط آن به هند، اعلام
آمادگی شرکت های فرانسوی برای سرمایه گذاری در حوزه ی گاز ایران، گفت وگوی
170 شرکت بین المللی انرژی برای خرید گاز از ایران، ابراز امیدواری شرکت
های نفتی «بی پی»، «شل» و «توتال» برای بازگشت و فعالیت در حوزه های نفت و
گاز ایران و ...
افزون بر این، تاکنون گروه های بزرگی از فعالان
اقتصادی، سرمایه گذاران و مدیران شرکت ها و بنگاه های تجاری و تولیدی از
اروپا، آسیا و حتی آمریکا به ایران سفر کرده اند و از نزدیک با ظرفیت های
کشورمان آشنا شده اند. اتحادیه ی اروپا و کشورهای بزرگ عضو آن همچون آلمان،
انگلیس، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و دیگر کشورهای قاره ی سبز پیشگامان
سفرهای هیات های تجاری به ایران بوده اند. در این میان، سفر نخبگان علمی و
اقتصادی آمریکا به ایران را نباید نادیده گرفت. از کشورهای آسیایی به ویژه
از شرق آسیا نیز گروه های بزرگ اقتصادی به کشور ما آمده اند. همه ی این
سفرها نشان دهنده ی برنامه ریزی شرکت های بزرگ برای ورود به ایران است.
چند
روز پیش نشریه ی آمریکایی «وال استریت ژورنال» در گزارشی شرایط سرمایه
گذاری در ایران را نسبت به گذشته بسیار مطلوب دانست و عنوان کرد که سرمایه
گذاران بین المللی به ورود به بازار ایران چشم دوخته اند. این نشریه به نقل
از یک تحلیلگر اقتصادی که از ایران دیدن کرده بود نوشت اقتصاد ایران رو به
رشد و سرشار از شرکت هایی است که به خوبی اداره می شوند. به همین دلیل
ایران محل مناسبی برای سرمایه گذاری است. به نظر این مدیر مالی با وجود این
که ایران هنوز مشمول تحریم های بین المللی است اما از نظر زیرساختی بسیار
آماده و مناسب است.
به طور کلی نیز به نظر بسیاری از صاحبنظران،
ایران یکی از پویاترین اقتصادهای روبه رشد در آینده خواهد بود که در صورت
ورود به اقتصاد جهانی می تواند جایگاه مطلوبی را کسب کند.
به نظر
تحلیگران بین المللی امور مالی، بورس در ایران بسیار فعال و پویا است. به
نظر آن ها به علت اینکه ایران سال ها با تحریم روبرو بوده است شرکت های
موجود در کشورمان از مهارت مدیریتی خوب و مقاومت درخور توجهی در برابر
شرایط نامناسب برخوردار هستند.
گفته می شود ارزش شرکت هایی که در
بورس تهران حضور دارند نزدیک 28 درصد تولید ناخالص داخلی کشور است. این
میزان هرچند نسبت به بازارهای مالی بزرگ پایین تر است اما اگر روند پیوستن
ایران به اقتصاد جهانی به خوبی صورت بگیرد، ایران می تواند به یکی از
بهترین اقتصادهای مالی نوظهور جهان تبدیل شود.
چندی پیش، 9 نفر از
مدیران شرکت های سرمایه گذاری اروپایی به ایران سفر کردند و با ظرفیت های
اقتصادی ایران، کارکرد و آینده ی بورس تهران آشنا شدند. این مدیران اروپایی
اظهار داشتند ایران یکی از بهترین کشورها برای سرمایه گذاری است. به نظر
این کارشناسان اقتصادی تنوع سهام در بورس تهران و فعالیت صنایع مختلف در
کشور از جمله ی بزرگترین مزیت های اقتصاد و امور مالی ایران است که می
تواند جذابیت های فراوانی را برای سرمایه گذاران بین المللی ایجاد کند. به
طور معمول سرمایه گذاران بین المللی به دنبال صنایع بزرگ هستند تا بتوانند
به سرمایه گذاری های خود عمق دهند و نسبت به سوددهی آن اطمینان داشته
باشند.
چشم اندازهای پس از لغو تحریم ها سبب شده تا ایران به عنوان
یکی از بازارهای نوظهور جهان مورد توجه قرار بگیرد. اگرچه شرکت های بزرگ به
ویژه در اروپا در حال انجام معامله هایی با ایران هستند اما امید دارند با
رفع تحریم ها مبادله های مالی و اقتصادی خود با ایران را توسعه دهند. شرکت
های بزرگ آمریکایی نیز امیدوار هستند بتوانند در صنایع خودروسازی، نفت و
انرژی، حمل و نقل و ... حضوری موثر در اقتصاد ایران را تجربه کنند. البته
شرکت های آمریکایی از این موضوع نگران هستند که با طیف وسیعی از محدودیت ها
در همکاری با ایران روبه رو شوند به همین دلیل به شدت امضای توافق نهایی
هسته یی با ایران را طلب می کنند. در این زمینه، برخی حتی به احتمال راه
اندازی اتاق بازرگانی ایران و آمریکا اشاره کرده اند.
با وجود آنچه
گفته شد بسیاری از کارشناسان تاکید دارند نباید منتظر بهبود ناگهانی وضعیت
معیشتی مردم در دوره ی بعد از توافق نهایی میان ایران و قدرت های جهانی
بود. ممکن است توافق تا میزانی محدود بر بهبود شرایط داخلی در کوتاه مدت
موثر باشد اما تاثیر نهایی و دلخواهِ همه ی جامعه در بلند مدت اتفاق می
افتد و می تواند وعده ی واقعی گردش آسان چرخ های زندگی مردم را تحقق بخشد.