هفت نتیجه محتمل از مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵

در آستانه فرا رسیدن زمان ضرب الاجل تعیین شده برای دستیابی ایران و گروه ۱+ ۵ به چهارچوب توافق نهایی هسته‌ای، دیدارهای دیپلماتیک و گفت‌و‌گوهای مقامات ایرانی و غربی افزایش یافته است. در این میان، یک نشریه آمریکایی، هفت سناریو را مطرح کرده که می‌تواند در نتیجه مذاکرات هسته‌ای جاری میان دو طرف حاصل شود.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پایداری ملی، سایت نشریه «فارن پالیسی» در مطلبی به بررسی روند جاری مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+ ۵ پرداخته و می‌نویسد، با نزدیک‌تر شدن به ۳۱ مارس، وزیر خارجه آمریکا تلاش خود را برای رسیدن به توافق با ایران شدت بخشیده است. در همین زمینه، این نشریه هفت سناریوی محتمل را به عنوان نتیجه مذاکرات مطرح کرده، ولی می‌نویسد فارغ از اینکه کدام یک از این سناریو‌ها محقق شود، اصلی ترین نتیجه مذاکرات، تغییر ماهیت روابط آمریکا در خاورمیانه است. 

این سناریو‌ها عبارتند از؛ 

۱- توافقی هسته‌ای که وضع موجود را حفظ کند: ایران به توقف فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد و کشورهای ۱+ ۵ نیز با عدم وضع تحریم‌های جدید موافقت می‌کنند. در عین حال، مذاکرات نیز ادامه پیدا می‌کند. در این صورت، اروپایی‌ها بر آمریکا فشار خواهند آورد که مفاد توافق را بپذیرد و از وضع تحریم‌های جدید که می‌تواند سبب شکست اتحاد غرب در مقابل ایران شود، خودداری کند. با این حال، رژیم اسرائیل و کشورهای عرب منطقه حامی چنین سناریویی نیستند و کنگره نیز در راستای وضع تحریم‌های جدید اقدام خواهد کرد. در حال حاضر، این محتمل‌ترین سناریوست. 

۲- توافقی هسته‌ای مشتمل بر بازرسی‌های سرزده: کلید جلب حمایت برای توافق هسته‌ای (از سوی کشورهای منطقه و کنگره)، ماهیت بازرسی‌های پیش بینی شده در آن است. بازرسی‌های سرزده این اطمینان را فراهم خواهد کرد که ایران ناگهانی به سمت ساخت سلاح هسته‌ای حرکت نخواهد کرد. دستیابی به چنین توافقی یک پیروزی برای ایالات متحده خواهد بود، ولی تحقق چنین سناریویی بسیار بعید است. 

۳- عدم دستیابی توافق و وضع تحریم‌های جدید از سوی ۱+ ۵: با توجه به وضعیت کنونی روابط آمریکا و روسیه، متقاعد کردن روسیه و چین به همراهی و وضع تحریم‌های جدید، کاری بسیار دشوار خواهد بود. از سوی دیگر، نامه اخیر سناتورهای جمهوری خواه سبب شد، اعتبار آمریکا در زمینه دستیابی به توافقی پایدار لطمه بخورد. به هر حال، اگر آمریکا بتواند کشورهای عضو گروه ۱+ ۵ را قانع کند که توسل به گزینه نظامی تنها راه موجود است، آن‌ها وضع تحریم‌های جدید و جلوگیری از جنگ را ترجیح خواهند داد. این می‌تواند نتیجه‌ای خوب باشد، ولی با توجه به بی‌اعتباری کنونی موضع آمریکا، دستیابی به آن دشوار است. 

۴- عدم دستیابی به توافق و تحلیل رفتن تدریجی تحریم‌ها: در این سناریو، کنگره آمریکا تحریم‌های جدیدی را تصویب خواهد کرد که اثر اندکی خواهند داشت (بخش عمده تجارتی که آمریکا می‌تواند با ایران داشته باشد، پیش از این تحریم شده است). اروپایی‌ها، روس‌ها و چینی‌ها همگی مخالف تحریم‌های بین المللی هستند که از سوی آمریکا وضع می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی نفت، کشورهای منطقه خلیج فارس، ترکیه و چین، منفعت خود را در تجارت با ایران خواهند یافت. 

مسأله وقتی غامض‌تر می‌شود که اروپایی‌ها به این نتیجه برسند که گزینه نظامی آمریکا از روی میز کنار رفته است. این مشابه شرایط عراق در سال ۲۰۰۲ است که تحریم‌ها غیرمشروع جلوه کردند. این یک نتیجه بد برای آمریکا، اما سناریویی محتمل است. 

۵- عدم دستیابی به توافق و اقدام یک جانبه رژیم اسرائیل: از نقطه نظر اسرائیلی‌ها، حماس از زمان آخرین جنگ غزه ضعیف‌تر شده؛ حزب الله در سوریه مشغول است و ایران توان خود را بر مبارزه با داعش در عراق معطوف کرده است. این می‌تواند زمانی مناسب برای حمله رژیم اسرائیل علیه ایران باشد. اگر اسرائیل تصمیم به اقدام یکجانبه علیه ایران بگیرد، احتمال دارد رقبای ایران در منطقه پنهانی به یاری این رژیم بشتابند. این اقدام می‌تواند همراهی آمریکا را نیز را به دنبال داشته باشد. با این حال، به عقیده کار‌شناسان نظامی، درباره اینکه رژیم اسرائیل بتواند به شکل مؤثری زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را از میان ببرد، تردید وجود دارد. این یک نتیجه بد است، اما مدت هاست احتمال آن وجود دارد. 

۶- عدم دستیابی به توافق و تشدید صف بندی‌های منطقه‌ای: در حال حاضر، بی‌اعتمادی به سیاست آمریکا در قبال ایران، سبب نزدیک شدن شش کشور منطقه خلیج فارس به یکدیگر و نیز همسو شدن آن‌ها با اسرائیل شده و بر سیاست دیگر کشورهای منطقه نیز تأثیر گذاشته است. به این ترتیب، صف بندی کشورهای منطقه در مقابل ایران شدید‌تر خواهد شد. این می‌تواند نتیجه‌ای خوب برای آمریکا باشد، اما به قیمت اعتبار خودش تمام خواهد شد. 

۷- عدم دستیابی به توافق و اقدام یکجانبه آمریکا: هرچند دولت آمریکا پیش از این از احتمال توسط اقدام نظامی علیه ایران صحبت کرده، مواردی از جمله انتقاد اوباما به جنگ عراق، خودداری وی از حمله به سوریه و دیگر موارد، سبب شده کسی باور نکند که وی به اقدام یکجانبه نظامی علیه ایران دست بزند. تاکنون، کاخ سفید خود را میان دو بحث تحریم از یک سو و مخالفت با اقدام نظامی از سوی دیگر گرفتار کرده است. به این ترتیب، اگر توافق نشود، عملاً «هیچ» گزینه‌ای برای آمریکا وجود ندارد.

منبع: تابناک