اتاق فکر ناتوی فرهنگی چگونه عمل می‌کند؟

ایشان 18 آبان 1385 در دیدار با دانشگاهیان سمنان فرمودند: «گزارشی از تشکیلِ «ناتوی فرهنگی» را خواندم. یعنی در مقابل پیمان ناتو که آمریکایی‌ها در اروپا به عنوان مقابله با شوروی سابق یک مجموعه مقتدر نظامی به وجود آوردند؛ اما برای سرکوب هر صدای معارض با خودشان در منطقه خاورمیانه و آسیا و غیره از آن استفاده می‌کردند، حالا یک ناتوی فرهنگی هم به وجود آورده‌اند. این، بسیار چیز خطرناکی است. البته حالا هم نیست؛ سال‌هاست که این اتفاق افتاده است. مجموعه زنجیره به هم پیوسته رسانه‌های گوناگون - که حالا اینترنت هم داخلش شده است و ماهواره‌ها و تلویزیون‌ها و رادیوها - در جهت مشخصی حرکت می‌کنند تا سررشته تحولات جوامع را به عهده بگیرند؛ حالا که دیگر خیلی هم آسان و روراست شده است.»

گرچه در این سال‌ها نهادهای مسئول بعضا به هشدارهای رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره ناتوی فرهنگی توجه نکردند، اما کشورهای غربی با قدرت این ابزار جدید استعماری خود را پیش بردند.

در همان دیدار در سال 1385 رهبر انقلاب هشدار دادند که هدف از تشکیل ناتوی فرهنگی، تلاش برای تغییر حکومت‌ها به دلخواه غربی‌ها است؛ یعنی همان هدفی که 3 سال بعد دشمنان انقلاب به مدد فتنه‌گران داخلی تلاش کردند در ایران اجرا کنند اما با رهنمودهای رهبری و بصیرت مردم، ناکام ماندند. ایشان در آن جلسه فرمودند: «در گرجستان که یک تحول سیاسی اتفاق افتاد و جابه‌جایی قدرت انجام گرفت، یک سرمایه‌دار آمریکایی و صهیونیست یهودی - البته اسمش معروف است، من نمی‌خواهم اسمش را بیاورم - اعلام کرد که من ده‌میلیون دلار در کشور گرجستان خرج کردم و تحول سیاسی ایجاد کردم؛ خیلی راحت. ده میلیون دلار خرج می‌کنند، یک حکومت را کنار می‌گذارند، یک حکومت دیگر را سرِ کار می‌آورند! این‌ها باید روی مردم اثر بگذارند؛ باید اجتماعات درست کنند. در اوکراین هم همین کار را کردند؛ در جاهای دیگر هم همین کار را کردند.»

* معرفی یکی از مراکز تهاجم فرهنگی ناتو

به همین منظور در این گزارش، به معرفی یکی از مراکز فکر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در عرصه فرهنگ و رسانه پرداخته‌ایم که اخیرا راه‌اندازی شده است.

این اتاق فکر که «مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو» NATO Strategic Communications Centre of Excellence   نام دارد در شهر ریگا پایتخت کشور لتونی واقع شده و طی یک فرآیند چندماهه در سال 2014 تاسیس شد.

مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو در ژانویه 2014 کار خود را به طور غیررسمی آغاز کرد و چندماه بعد در جولای سال جاری میلادی 7 کشور عضو این مرکز (شامل آلمان، ایتالیا، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان و انگلستان) تفاهم‌نامه تاسیس رسمی این مرکز را امضا کردند و سرانجام در سپتامبر سال جاری میلادی در نشست سران ناتو در ولز، این مرکز رسما به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های ناتو در عرصه ارتباطات استراتژیک به ثبت رسید.

مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو بیستمین سازمان زیرمجموعه ناتو است که تحت نام «مراکز عالی ناتو» شناخته می‌شوند و هدف از تشکیل آنها تشریک مساعی میان اعضای ناتو در عرصه‌های مختلف مورد هدف آن است.

هدف اصلی مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو، تقویت توانمندی‌های ارتباطات استراتژیک میان کشورهای عضو ناتو عنوان شده است. این مرکز وظیفه دارد برنامه‌هایی در جهت پیشبرد و هماهنگی دکترین ارتباطات استراتژیک تدوین کند، تحقیقات و تجارب علمی مقتضی را برای یافتن راهکارهای حل چالش‌های موجود انجام دهد، درس‌ها و تجارب ارتباطات استراتژیک به کار رفته در عملیات‌ها را استخراج کند و اقدامات آموزشی و قابلیت انجام عملیات با مشارکت اعضای ناتو را توسعه دهد.

اگر بخواهیم ماموریت سازمانی مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو را طبق ادبیات سیاسی کشورمان توصیف کنیم، می‌توان گفت این مرکز وظیفه دارد برای عملیات‌ها، ماموریت‌ها، اهداف و نقش‌های سیاسی و نظامی جدید ناتو، بسته فرهنگی-رسانه‌ای دقیق، به‌موقع، کاربردی و پاسخگو تدوین کند.

قرار است مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو به عنوان «محور» (hub) گفتمانی و کاربردی ناتو در عرصه‌های ارتباطات استراتژیک شامل دیپلماسی عمومی، مسائل عمومی، مسائل عمومی نظامی، عملیات‌های اطلاعاتی (Information) و روان‌شناختی فعالیت کند.

مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو از متخصصان رشته‌های گوناگون بهره خواهد برد تا بتواند از برنامه‌ریزی سیاسی ناتو و عملیات‌های اجرایی آن در سطوح راهبردی و تاکتیکی، پشتیبانی کند. بر این اساس، این مرکز از شبکه‌های مجازی استفاده خواهد کرد تا از ظرفیت ارتباطاتی ملی موجود و مورد هدف، بهره ببرد. یکی دیگر از وظایف این مرکز، کمک به توسعه دفاع هوشمندانه در میان اعضای ناتو است.

* چرا ناتو به فکر تاسیس مرکز ارتباطات استراتژیک افتاده است؟

ریشه تشکیل مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو، ظهور ابزارهای جدید ارتباطی در دنیای کنونی است که اقناع افکار عمومی ملت‌های عضو ناتو و ملت‌های سایر کشورهای جهان را پیچیده‌تر کرده است.

مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو در سایت خود نوشته است: انقلاب فناوری اطلاعات، ابزارهای اطلاعاتی در دسترس مردم را متنوع کرده است. دسترسی مردم به اینترنت وایرلس، شبکه‌های اجتماعی تا گوشی‌های هوشمند سبب شده کار ارتباط با مخاطب، پیچیده‌تر از گذشته شود خصوصا آن که هم‌اکنون مخاطبان، دیگر صرفا دریافت‌کننده اطلاعات نیستند، بلکه به مدد ابزارهای ارتباطی، به عضو فعال عنصر اطلاعات تبدیل شده‌اند.

دلیل دیگر این است که با افزایش تعداد کشورهایی که در عملیات‌های ائتلافی ناتو شرکت می‌کنند، رسیدن فوری به یک کمپین اطلاعاتی-رسانه‌ای منسجم میان اعضای ائتلاف، دشوارتر از گذشته شده است. در شرایط فعلی، ناتو برای پیشبرد اهداف خود از افغانستان تا لیبی با شرایط رقابتی سختی در فضای رسانه‌ای مواجه است.

مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو تصریح کرده که هم‌اکنون تمامی ابعاد فعالیت‌ها و عملیات‌های نظامی و غیرنظامی ناتو، دارای مؤلفه حیاتی ارتباطاتی-رسانه‌ای هستند.

ساختار مرکز عالی ارتباطات استراتژیک ناتو