تعاريف و اصطلاحات پدافند غیرعامل

به مجموعه اقداماتي اطلاق مي گردد که مستلزم به کارگيري جنگ افزار نبوده و با اجراي آن مي توان از وارد شدن خسارات مالي و تجهيزات و تأسيسات حياتي و حساس نظامي و غيرنظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

قابليت بقا:
توانايي نيروهاي مسلح و جوامع غيرنظامي يک کشور به نحوي که در مقابل حمله استقامت کنند و ضمن تحمل آن قادر باشند به نحو موثر به وظايف محوله خود عمل نمايند، اين توانايي عمدتاً در نتيجه پدافند غيرعامل به دست مي آيد.
پراکندگي:
گسترش، باز و پخش نمودن و تمرکز زدايي نيروها، تجهيزات، تأسيسات يا فعاليت هاي خودي به منظور تقليل آسيب پذيري آنها در مقابل عمليات دشمن به طوري که مجموعه اي از آنها هدف واحدي را تشکيل ندهند.
تفرقه و جابجايي:
جداسازي، گسترش افراد، تجهيزات و فعاليت هاي خودي از محل استقرار اصلي به محل ديگر به منظور تقليل آسيب پذيري، کاهش خسارات و تلفات مي باشد. مانند انتقال هواپيماهاي مسافربري به فرودگاه هاي دورتر از برد سلاح دشمن و يا انتقال تجهيزات حساس قابل حمل از محل اصلي به محل موقتي که داراي شرايط امن تري مي باشد.
فريب:
کليه اقدامات طراحي شده حيله گرايانه اي است که موجب گمراهي و غفلت دشمن در نيل به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحيح از توان کمي و کيفي طرف مقابل گرديده و او را در تشخيص هدف و هدفگيري با شک و ترديد مواجه نمايد.
فريب، انحراف ذهن دشمن از اهداف حقيقي و مهم به سمت اهداف کاذب و کم اهميت مي باشد.
آسيب پذيري:
ميزان خسارت و صدمات ناشي از عوامل و پديده هاي بالقوه و يا بالفعل خسارت زا نسبت به نيروي انساني، تجهيزات و تأسيسات با شدت صفر تا صد درصد.
مراکز حياتي:
مراکزي هستند که در صورت انهدام کل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات جدي و مخاطره آميز در نظام سياسي، هدايت، کنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تأثيرگذاري سراسري در کشور گردد.
مراکز حساس:
مراکزي هستند که در صورت انهدام کل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات جدي و مخاطره آميز در نظامي سياسي، هدايت،کنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تأثير گذاري سراسري در کشور گردد.
مراکز مهم:
مراکزي هستند که در صورت انهدام کل يا قسمتي از آنها، موجب بروز آسيب و صدمات محدود در نظام سياسي، هدايت، کنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تأثيرگذاري محلي در کشور گردد.
استتار و اختفاء:
فن و هنري است که با استفاده از وسايل طبيعي و يا مصنوعي ، امکان کشف و شناسايي نيروها، تجهيزات و تأسيسات را ازديده باني، تجسس و عکسبرداري دشمن تقليل داده و يا مخفي داشته و حفاظت نمايد.مفهوم کلي استتار ، همرنگ و همشکل کردن تأسيسات، تجهيزات و نيروها با محيط اطراف مي باشد.
اختفاء، استفاده صحيح از عوارض طبيعي و مصنوعي زمين مي باشد كه حفاظت در برابر ديد دشمن را تأمين مي نمايد و استتار امکان کشف يا شناسايي نيروها، تجهيزات و تأسيسات و فعاليت ها را تقليل مي دهد.
استحکامات:
 ايجاد هرگونه حفاظي که در مقابل اصابت مستقيم بمب ، راکت ، موشک، گلوله ، توپخانه و يا ترکش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسيدن به نفرات، تجهيزات و يا تأسيسات گرديده و اثرات ترکش و موج انفجار را به طور نسبي خنثي نمايد.
مکان يابي:
يکي از اقدامات اساسي و عمده پدافند غيرعامل، انتخاب محل مناسب مي باشد و تا آنجا که ممکن است از ايجاد تأسيسات حياتي و حساس در دشت هاي مسطح يا نسبتاً هموار اجتناب کرد. زيرا تأسيسات احداث شده در چنين محل هايي را نمي توان از ديد دشمن مخفي نگاه داشت و آسيب پذيري آن را در برابر تهديدات افزايش مي دهد. ايجاد تأسيسات حياتي و حساس در کنار بزرگراه ها، جاده هاي اصلي، کنار سواحل دريا، رودخانه ها و نزديکي مرزها موجب سهولت شناسايي و هدف يابي آسان آنها توسط دشمن مي گردد.