افغانستان و پاکستان؛ دوستی موقت، دشمنی پایدار

«شکیب مستغنی» سخنگوی وزارت خارجه به درگیری نیروهای نظامی افغان و پاکستان در منطقه انگور اده شهرستان برمل از توابع استان پکتیکا اشاره کرده و گفته است: در صورتی که از تکرار چنین مواردی در آینده جلوگیری نشود، به تلاش های هر دو کشور در جهت بهبود و گسترش روابط همزیستی و همسایگی مسالمت آمیز آسیب خواهد رساند.

نیروهای مرزی افغانستان روز چهارشنبه هفته گذشته، در منطقه انگور اده با نیروهای پاکستانی پس از آن درگیر شدند که به گفته پلیس مرزی افغانستان، پاکستان قصد داشت در قلمرو افغانستان تاسیسات نظامی ایجاد کند.

این درگیری به کشته شدن 8 مرزبان پاکستانی و دست کم یک مرزبان افغان منجر شد.

برخی رسانه های پاکستانی همچنین گفته اند که در نتیجه درگیری میان نیروهای افغانستان و پاکستان، 3 نفر از سربازان پاکستانی کشته شده اند؛ اما شماری دیگر از رسانه های پاکستانی گفته اند که ارتش این کشور تنها زخمی شدن 3 سرباز را در این رویداد تایید می کند.

وزارت کشور افغانستان نیز در واکنش رسمی اعلام کرده است: در این درگیری یک سرباز افغان و 8 سرباز پاکستانی کشته شده اند؛ اما در اعلامیه وزارت خارجه پاکستان آمده که 2 سرباز این کشور زخمی شده اند.

یک روز پس از این رویداد، سید ابرار حسین سفیر پاکستان در کابل به وزارت خارجه احضار شد و حکمت خلیل کرزای معاون سیاسی این وزارتخانه مراتب نگرانی و هشدار کابل از تلاش اسلام آباد برای ساخت تاسیسات نظامی در انگور اده را به اطلاع وی رساند.

حکمت خلیل کرزای این عمل را خلاف اصول حقوق بین الملل خوانده و نگرانی جدی و اعتراض شدید دولت افغانستان را به سفیر پاکستان اعلام کرد.

حکومت افغانستان از پاکستان خواسته که برای جلوگیری و توقف این حرکات فورا اقدام کند.

کرزای تصریح کرده است: تکرار این گونه تحرکات نیروهای پاکستانی، به تلاش های دو طرف برای بهبود و گسترش روابط و ایجاد فضای همزیستی و همسایگی مسالمت آمیز میان دو کشور آسیب خواهد رساند.

این نخستین بار نیست که مرزبانان دو کشور باهم درگیر می شوند. در سال 93 نیز بر اثر تبادل آتش مرزی، یک سرباز افغان کشته شد که این رویداد با واکنش تند مردم افغانستان روبه رو شد.

بر اساس این گزارش، در بیشتر این گونه درگیری ها، افغانستان، سربازان پاکستانی را آغازگر جنگ معرفی کرده است. مقام های افغان می گویند که مرزبانان پاکستانی در برخی مناطق وارد خاک افغانستان شده اند.

به گزارش رسانه ها، پاکستان مرز خود در منطقه انگور اده با شهرستان برمل واقع در استان پکتیکا افغانستان را مسدود کرده است.

رسانه های پاکستانی از قول مقام های سرحدی و بزرگان قبایلی این کشور گزارش داده اند که در حال حاضر هرگونه رفت و آمد در این مرز ممنوع و هزاران مسافر در دو سوی مرز، متوقف شده اند.

گفته می شود که این محدودیت در تلافی کشته شدن مرزبان پاکستانی در درگیری با سربازان افغان، وضع شده است.

همچنین در سال های گذشته شماری از مقام های امنیتی افغانستان از حملات موشکی پاکستان به خاک این کشور سخن گفته اند که معمولا پاکستان آن را رد می کند.

اما حملات تازه پاکستان و کشته شدن سرباز مرزی افغانستان از آغاز حکومت وحدت ملی در این کشور، اولین مورد تنش مرزی بین طرفین است.

با آغاز حکومت وحدت ملی؛ اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان تلاش های زیادی را برای بهبود روابط این کشور با پاکستان انجام داده است.

این نخستین رویارویی مستقیم و مرگبار مرزبانان دو کشور و در پی آن، بروز تنش های شدید سیاسی میان دو طرف، پس از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی در کابل است؛ حکومتی که به گفته کارشناسان از همان ابتدا بنا را بر توسعه همکاری های همه جانبه حتی نظامی و امنیتی با پاکستان گذاشته است.

سخنگوی وزارت خارجه افغانستان در این باره می گوید:به منظور رسیدن به راه حل با دوام برای این رویداد مشخص و مشکلاتی که هر از چندگاه پیش بین دو طرف به وجود می آید، جمهوری اسلامی افغانستان و پاکستان، در نشست های منظم دو جانبه در سطح نظامی و هم در گفت و گوهای سیاسی، به این مسایل توجه نشان دهند.»

این تاکید به رغم تنش هایی که در روابط دو کشور به وجود آمده، از نظر تحلیلگران، نشانگر آن است که دولت افغانستان همچنان به تلاش خود برای جلب نظر پاکستان برای پی ریزی یک دوستی درازمدت، ادامه می دهد و به نتایج آن امیدوار است؛ تلاشی که اگر نتیجه دهد، معنای آن جایگزینی دوستی پایدار بر دشمنی پایدار میان دو کشور خواهد بود؛ اما صاحب نظران می پرسند که آیا چنین زمینه ای اصولا میان دو کشور پس از یک تاریخ دشمنی پایدار، شکل خواهد گرفت؟

پاسخ صاحب نظران به این پرسش در حال حاضر این است که تردید بر یقین و اعتماد غلبه دارد و به نظر می رسد دلیل این امر نیز کاملا روشن است: تغییر وضعیتی که ده ها سال جریان داشته، یک شبه امکان پذیر نیست.

افغانستان همچنین روز پنجشنبه گذشته، یک کارمند کنسولگری پاکستان در قندهار را دستگیر کرد. جزییات دستگیری این دیپلمات پاکستانی مشخص نیست، اما بر اساس گزارش ها، این دیپلمات پاکستانی بعدا به سفارت پاکستان در کابل تحویل داده شد.

پاکستان به دنبال این رویداد، در اقدامی مشابه، سفیر افغانستان در اسلام آباد را به وزارت خارجه پاکستان احضار و از وی در مورد بازداشت این دیپلمات توضیح خواست.

وزارت خارجه پاکستان با انتشار بیانیه ای بازداشت کارمند کنسولگری این کشور در قندهار را به شدت محکوم کرده و گفته است که با این کارمند کنسولگری، بدرفتاری شده است.

به هر تقدیر، رویدادهای اخیر، می تواند نشانه ای ناخوشایند و حتی آغاز یک موج تازه تنش بین کابل و اسلام آباد در دوران حکومت وحدت ملی افغانستان باشد.

رهبران دو کشور پیش از این بارها اعلام کردند که فصل جدیدی در روابط دو کشور شکل گرفته و شرایط برای همکاری های سیاسی، نظامی، اقتصادی و حتی امنیتی، بیشتر از هر زمان دیگری فراهم شده است.