دغدغه ناتمام ایمنی برج‌های پایتخت

ساعت 7 و ۵۹ دقیقه صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی دو سال پیش ساختمان ۵4‌ساله پلاسکو با ۱۷ طبقه واقع در چهارراه استانبول که اولین ساختمان مرتفع و مدرن ایران محسوب می‌شد بر اثر آتش سوزی فرو ریخت.در این حادثه که فردا دومین سالگرد آن است 16 نفر از آتش‌نشانان برای نجات شهروندان جان خود را از دست دادند و شهید شدند.عملیات آواربرداری ساختمان فرو ریخته پلاسکو 9 روز به طول کشید و در این مدت تمامی پرسنل آتش‌نشانی در سه شیفت کاری در حال عملیات بودند.

به گزارش فارس، پیروز حناچی در مراسم دومین سالگرد شهدای آتش‌نشان که در قطعه 5 بهشت‌زهرا برگزار شد، در جمع خبرنگاران با گرامیداشت یاد و خاطره این شهدا، اظهار کرد: سازمان آتش‌نشانی با حادثه پلاسکو به نقاط ضعف خود پی برد و درس بزرگی به مدیریت شهری برای ایمنی شهر داده شد و در حال حاضر این سازمان دارای تجهیزاتی به روز و تخصصی است.

وی ادامه داد: هم‌اکنون تهران 900 ساختمان بلندمرتبه دارد که باید مورد بررسی از نظر ایمنی قرار بگیرد که استانداردهای لازم را رعایت کرده‌اند یا خیر.

او همچنین گفت: بعد از حادثه آتش سوزی و ریزش پلاسکو توجه اذهان عمومی و مسوولان به مسائل ایمنی ساختمان‌ها افزایش یافته که این یک فرصت است و باید از این شرایط برای بهبود نکات ایمنی و تامین امنیت شهروندان بهترین استفاده را داشته باشیم. حناچی با بیان اینکه حساسیت فعلی در مورد ایمنی ساختمان‌ها نباید پس از مدتی به فراموشی سپرده شود، تاکید کرد: در سازمان برنامه و بودجه مجموعه‌ای که با نام پدافند غیرعامل و ایمنی و کاهش خطر وجود دارد، می‌تواند در اصلاح این فرآیند کمک‌ زیادی انجام دهد. همچنین مشاوران سازمان برنامه و بودجه که اهل فن هستند، در مقوله مربوط به ایمنی سازه‌ها می‌توانند مشکلات را به بهترین نحو کاهش دهند.

به گزارش«تعادل» پلاسکو فرو ریخت تا یاد مسوولان بیفتد، هزاران ساختمان دیگر شبیه پلاسکو در تهران وجود دارد که هر آن ممکن است دچار حادثه شوند. بدتر از آن زلزله احتمالی تهران است که به گفته کارشناسان در صورت وقوع فاجعه‌ای رقم خواهد خورد.بعد از حادثه پلاسکو بود که اظهارنظر‌ها در خصوص ساختمان‌های بلندمرتبه تهران شروع شد. محمدمهدی تندگویان، نایب‌رییس وقت کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همان موقع عنوان کرد که حدود 40درصد از برج‌ها اصلا سیستم اطفای حریق داخلی ندارند و در صورت بروز آتش‌سوزی نمی‌توانیم آنها را اطفا کنیم.

 نامه‌نگاری به متولیان ساختمان‌های ناایمن

زهرا صدر اعظم نوری رییس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر نیز به تازگی از همکاری با قوه قضاییه در این خصوص خبر داد و عنوان کرد: تا به امروز حدود 7هزار و 300 ساختمان توسط آتش نشانی از لحاظ ایمنی احصا شده که بخشی از این ساختمان‌ها مراکز درمانی و بهداشتی و بخشی دیگر مراکز آموزشی، ورزشی و فرهنگی است.برای ایمن‌سازی این ساختمان‌ها به متولیان آنها نامه زده و به نوعی تذکر داده شده که نسبت به رفع ناایمنی و خطرات و فرسودگی اقدام کنند. اگر دستورالعمل‌ها اجرا و اقدامات ایمنی انجام شود، شورا با آنها همکاری می‌کند در غیر این صورت بعد از یک یا دو تذکر این موارد از طریق مراجع قضایی پیگیری می‌شود.

در این بین برخی پاساژهای شبیه پلاسکو هم اخطار گرفتند و برخی برای مدتی پلمب شدند از جمله

10 پاساژ ناایمن در منطقه 11 و 12 اخطار گرفتند و 3 پاساژ به دلیل بی‌توجهی به اخطارها پلمپ شدند .

هر چند جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی از پاسخ به سوال خبرنگار تعادل در خصوص جزییات ایمن‌سازی ساختمان‌های پایتخت خودداری کرد اما در تابستان سال جاری از راه‌اندازی طرح 999 خبر داده و درباره آن گفته بود: «در راستای طرح 999 آموزش موارد ایمنی به ساکنان برج‌های مسکونی تهران انجام می‌شود. به گفته او این آموزش‌ها تنها مختص به برج‌های مسکونی نیست بلکه برج‌های تجاری اداری و ... را هم مد نظر قرار خواهیم داد اما در فاز اول برج‌های مسکونی را مورد بازدید قرار می‌دهیم.»

تحقیقات انجام شده از بررسی وضعیت ساختمان‌های بلندمرتبه شهر تهران حاکی از آن است که هم‌اکنون 978ساختمان بلند با ارتفاع بیش از 12طبقه در پایتخت وجود دارند. حدود یک‌سوم از 978برج ساختمانی مسکونی و غیرمسکونی در شهر تهران در معابر صعب‌العبور (کوچه‌ها و خیابان‌های باریک) قرار دارند که طبق ضوابط طرح جامع و تفصیلی شهر تهران صدور مجوز برج‌سازی در این معابر ممنوع بوده است ولی به دلیل نبود سیستم‌های نظارتی و کنترلی مناسب به این مورد توجه جدی نمی‌شود. براساس طرح‌های جامع و تفصیلی شهر تهران، ساخت‌وساز بیش از 12طبقه ممنوع است با این وجود در دوره مدیریت 12 ساله شهرداری شاهد افزایش روند بلند مرتبه‌سازی در پایتخت بودیم . همچنین حدود 200 ساختمان 10 طبقه تهران در نقاطی ساخته شده‌اند که در حریم گسیختگی و جنبش شدید زمین در گسل‌های فعال قرار دارند. این آمارها را مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله درحالی می‌دهد که به گفته او، 10 درصد از ساختمان‌های بلندمرتبه تهران حتی فاقد امکانات اولیه ایمنی هستند.

از ‌سال ٨٠ به بعد، سازندگان برج‌ها به تاییدیه سازمان آتش‌نشانی نیازمند شدند. در استانداردهای این سازمان یکی از مسائل پایه‌ای و اساسی، موضوع تخلیه اضطراری و ایمنی است. ساختمان‌های بلندمرتبه برای داشتن این تاییدیه باید استانداردهای مطابق با سازمان آتش‌نشانی را رعایت کنند. یکی از این موارد داشتن ٢مسیر خروجی امن و مستقل از هم در ساختمان است، بطوری‌که در این مسیرهای پلکانی، مواد قابل‌اشتعال نفوذ نکنند تا زمان حریق مردم برای فرار امنیت داشته باشند. این پله‌های اضطراری چسبیده به دیوارهای برشی هستند که در زمان وقوع زلزله نیز به نسبت سایر قسمت‌های ساختمان مقاومت بیشتری دارند.

در ساختمان‌های تازه‌ساز براساس میزان مساحت و کاربری، این پله‌ها در نقاط مختلف ساختمان طراحی و تعبیه می‌شوند. به غیراز راه‌پله‌های اضطراری یکی دیگر از راه‌های تخلیه اضطراری در ساختمان‌های بلندمرتبه به‌خصوص آنهایی که عمر بیشتری دارند و در گذشته استانداردهای ایمنی امروزه در سازه‌هایشان رعایت نشده، نصب «شوت‌نجات» است. این سیستم تخلیه اضطراری، یک تونل پارچه‌ای است که در داخل یا نمای ساختمان نصب می‌شود. در زمان وقوع آتش‌سوزی دود زیاد حاصل از حریق و شعله‌ور شدن آتش گاهی موجب بسته‌شدن مسیرهای فرار می‌شود، هنگام زلزله نیز با از بین رفتن درهای خروجی و پله‌های اضطراری، حادثه‌دیدگان می‌توانند با استفاده از این دستگاه نجات پیدا کنند.

 تمام اجزای «شوت‌نجات» از پارچه‌هایی ساخته شده که در برابر حریق و آب مقاوم هستند. سرعت فرود افراد در تونل 2.10 متر بر ثانیه است و در یک دقیقه ١٠نفر می‌توانند وارد آن شوند. ساختار مارپیچی تونل باعث شده فاصله افراد در این مسیر حفظ شود. نصب آسانسور‌هایی مخصوص در نمای بیرونی برج‌ها نیز یکی دیگر از راه‌های تجهیزکردن ساختمان‌هایی است که راه‌های خروج اضطراری در آنها طراحی نشده است. به همین خاطر ریل‌های آسانسور در نمای ساختمان نصب می‌شوند و کابین این بالابر در زمان وقوع حادثه در مقابل پنجره‌های طبقات توقف می‌کند.»

یکی از مشکلاتی که پیش روی آتش نشانی وجود داشت بازدید ایمنی از ساختمان‌های موجود بود، چرا که متاسفانه در موارد متعددی اجازه بازدید به آتش نشانان داده نمی‌شد یا حتی در برخی موارد تصمیمات آتش نشانی قدرت اجرایی لازم را نداشت.آذر ماه سال جاری این مشکل در جلسه‌ای با حضور مسوولان آتش نشانی و معاون دادستان تهران مورد بررسی قرارگرفت و با همکاری دادستانی مقرر شد تا اگر ضرورت انجام بازدید ایمنی از ساختمانی وجود داشت اما مالکانش مانع از این اقدام شدند، با دستور قضایی این بازدیدها انجام شود.