چالش های ایران و آمریکا

در میان دولت های خارجی ذی نفوذ و تقریبا مسلط بر کشور، بیش از همه انگلیس و آمریکا ایفای نقش کرده اند و در سال های پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شمسی به مدت ۲۵ سال آمریکا به تدریج سلطه بیشتری یافت و دولت انگلیس از دهه ۴۰ نقش دوم در سلطه خارجی بر ایران داشته است. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تنها سقوط یک رژیم فاسد و وابسته نبود بلکه مقدمه فرو ریختن پایه های سلطه استعمار غرب در جهان اسلام و سپس در مناطق دیگر شد و به موضوعی بین المللی تبدیل گردید که دارای ابعاد اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک می باشد. دولت آمریکا بعد از انقلاب با استفاده از سیاست« براندازی از درون» تلاش زیادی برای تجزیه ایران و به راه انداختن جنگ داخلی نمود، زمانی که از این سیاست نتیجه مطلوب نگرفت سیاست« براندازی از بیرون» را با آغاز جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران دنبال کرد که در عمل موفقیتی برای آمریکا نداشت در نتیجه با برنامه گسترده جنگ روانی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی، سیاست« بی ثبات سازی از درون و فشار از بیرون» را با صرف هزینه های قابل توجه اجرا کردند. که در عمل نتیجه ای جز جنجال و اغتشاش بی حاصل از جمله وقایع سال ۱۳۸۸ و افشای نقش مستقیم آمریکا و شکست آن ها را در پی نداشت. در این نوشته زمینه ها و انواع چالش های ایران و آمریکا و استراتژی مقابله هر یک از دو طرف در مقابل تهدیدات طرف مقابل مورد بحث و بررسی قرار گرفته که می تواند ابزاری برای تحلیل و درک رفتارها و سیاست های دو طرف باشد.

بخش اول: تاریخچه ی روابط ایران و آمریکا

بعد از جنگ دوم جهانی و تضعیف استعمارگران قاره اروپا، ایالات متحده برای خارج کردن رقبا و جذب تدریجی کشورهای مستعمره شعار آزادی، استقلال، توسعه اقتصادی و مقابله با کمونیسم را انتخاب کرد. موقعیت استراتژیک( حساس جغرافیایی) و ژئو استراتژیک( امکانات سرزمینی) ایران انگیزه ای برای حضور بیشتر و در نهایت سلطه کامل بر این سرزمین بود.

فصل اول( از بخش اول ):

در فصل اول از بخش اول این کتاب بعد از بیان تاریخچه روابط ایران و آمریکا در مورد کودتای ۲۸ مرداد آغاز چالش با مردم و اهداف سلطه بر ایران که در زمینه های مختلفی همچون: الف: تسلط بر نفت ایران، ب: استحاله فرهنگی، ج: سرکوب نهضت ضد استعماری ایران با تأسیس ساواک و پیمان سنتو، د: مقابله با نفوذ شوروی و کمونیسم می باشد پرداخت.

برای فراهم نمودن زمینه نفوذ و سلطه بر تمامی سازمان ها و دستگاه های حاکمیت در ایران افزایش تعداد مشاوران فنی آمریکا در ایران قابل توجه می باشد به طوری که تعداد آن ها که در سال ۱۳۳۳ شمسی از ده نفر به سیصد و هشت نفر در آغاز سال ۱۳۳۵ شمسی رسیده است.

از طرفی بعد از موفقیت کودتا، علی امینی وزیر دارایی دولت کودتا و از مهره های آمریکا در ایران مأمور بازگرداندن نفت ایران به غرب شد او کارگردان اصلی قرارداد تاریخی کنسرسیوم معروف به« قرارداد امینی- پیچ» بود که با تصویب آن در مجلس، تمامی دستاوردهای جنبش ضد استعماری ملی شدن صنعت نفت از بین رفت. سازمان جاسوسی آمریکا به مدت ۵۰ سال به طور مخفیانه و بدون هیچ تعریفی جبهه فرهنگی پیشرفته ای را در غرب و برای غرب به بهانه آزادی بیان اداره کرد و با تعریف جنگ سرد به عنوان« جنگی میان افکار بشر» وزارتخانه ای گسترده از سلاح های فرهنگی نظیر مجلات، روزنامه ها، کتاب ها، کنفرانس ها، نمایشگاه های هنری، کنسرت ها و … به وجود امد. در اوایل دهه ۱۳۳۰ با تأسیس تشکیلاتی اطلاعاتی امنیتی« ساواک» برای حفظ منافع غرب و مبارزه با جان های ضد سلطه با هماهنگی موساد و سیا« اف بی آی» شروع به فعالیت نمود.

فصل دوم( از بخش اول ):

در فصل دوم از بخش اول کتاب که عمده مطالبش راجع به چگونگی مقابله با نهضت اسلامی و راههای مختلف برای جلوگیری از پیشرفت آن هاست می باشد که اهم آن ها عبارتند از: دولت امینی، حوزه های علمیه در ابتدای دهه ۱۳۴۰ شمسی، آغاز نهضت اسلامی، مراجع در مقابل شاه، انقلاب سفید آمریکایی، چالش علنی با آمریکا، بازتاب واقعه فیضیه، محرم و گسترش نهضت، سخنرانی ضد آمریکایی امام در روز عاشورا که این خود نیز از چند قسمت تشکیل شده است که در مورد مشکلات عمده جهان اسلام می باشد که یکی از آن ها افشای اهداف و سیاست های آمریکا و دیگری اعلام خطر اسرائیل و یکی هم دفاع از اسلام می باشد .

در اوایل دهه ۱۳۵۰ شمسی بر اساس« دکترین نیکسون» و با توجه به شکست آمریکا در ویتنام، قرار بر این شد که در هر منطقه، دولتی عهده دار منافع غرب و به ویژه ایالات متحده باشد از این رو انبوه سلاح های گوناگون، رئیس سازمان« سیا» « ریچارد هلمز» در یک مأموریت ویژه سفیر آمریکا در ایران و در واقع نماینده آن دولت در خاورمیانه شد.

بخش دوم

بخش دوم که متن اصلی آن در مورد چالش های جمهوری اسلامی و آمریکاست مشتمل بر پنج فصل است که به ترتیب مورد بحث قرار می گیرد.

فصل اول( از بخش دوم ):

در فصل اول که عنوان انقلاب اسلامی و مواضع خصمانه ایالات متحده را به خود اختصاص داده در زمینه های ذیل بحث می کند:۱- علل خصومت آمریکا با انقلاب اسلامی، ۲- سیاست دشمن سازی، ۳- آغاز بحران در روابط دو دولت، ۴- تداوم تهدیدات که حول سه محور اصلی: الف: تشدید فشار و تهدید بر ضد ایران، ب: چالش با جریان دموکراسی در ایران، پ: تخریب و تحریک کندو کاو می نماید. تکرار وقایع انتخاباتی نظیر « گرجستان» و « اوکراین» د رایران از جمله طرح هایی است که آمریکا توسط عوامل خود در داخل کشور پیگیری می کند که متأسفانه در سال های پس از ۱۳۷۶ به ویژه سال ۱۳۸۸ توسط تعدادی از مسئولین و گروه های سیاسی سعی در متشنج کردن فضای جامعه ایران نمود.

فصل دوم ( از بخش دوم ): محورهای چالش ایران و آمریکا

الف: بیداری اسلامی که در دو بعد است: ۱- مقابله اسلامی سیاسی، ۲- مقابله با تشنج مورد بررسی قرار می گیرد.

ب: جایگاه ژئوپلیتیکی ایران، ج: امنیت و منافع اسرائیل، د: نفت و بازار منطقه، استراتژی تک قطبی کردن جهان توسط آمریکا که هزینه های سنگین و عظیمی به دنبال دارد، می بایست از محل تسلط بر شیرهای نفت خاورمیانه تأمین و از این طریق هم قدرت نمایی و هم از دیگران باج گیری کند.

فصل سوم( از بخش دوم ):

در فصل سوم از بخش دوم کتاب، استراتژی مقابله با جمهوری اسلامی ایران از راههای« تغییر رژیم یا تغییر مدیریت» و « تغییر رفتار یا مدیریت تغییر» را همزمان به پیش بردند و آن چه در دو دهه گذشته ( ۱۳۸۰-۱۳۶۰) انجام گرفته اگرچه تا کنون نتیجه مشخصی نداشته ولی دولت محافظه کاران جدید ( نومحافظه کاران) بار دیگر تجربه شکست خورده ی دو دهه مقابله با ایران را با شدت بیشتری آغاز کرده اند و فرآیند عملی تهدیدات و چالش های امنیتی از طرف ایالات متحده را می توان در اشکال زیر بررسی و تحلیل کرد.۱-جنگ نرم: الف: اهداف فرهنگی که شامل نابودی فرهنگ های ملی و رواج فرهنگ و تفکر غرب، تبلیغ و ترویج سکولاریسم، ب: سیاست های فرهنگی : ۱- تسلط بر نظام آموزشی، ۲- کارگزاران جنگ نرم که بخش های مختلفی عهده دار این کار می باشند.

فصل چهارم ( از بخش دوم ): استراتژی براندازی

الف) براندازی از بیرون

دستگاه حاکمیت ایالات متحده در مقابله با ایران شکست های متعددی را تجربه کرده است، ولی همچنان، تلاش برای تغییر رژیم و یا حداقل« تغییر رفتار» را ادامه می دهد. به گونه ای که مسأله ی ایران یکی از مسائل ثابت و پیچیده دولت آمریکا از ابتدای پیروزی انقلاب بوده است. در این راستا در سال های بعد از پیروزی انقلاب، سه رویکرد متفاوت در جهت تحقق استراتژی براندازی به اجرا در آورده است.

برای براندازی از بیرون از اهرم هایی مثل دیپلماسی عمومی که در واقع همان« مهندسی اجتماعی» است که در چارچوب خارجی به کار گرفته می شود و آنچه آمریکایی ها تحت این عنوان عمل می کنند نشانه ای از تلاش سیاسی برای تأثیرگذاری بر روحیه و عملکرد سیاسی جوامع دیگر می باشد، در این سیاست با استفاده از اهرم فشار مردم بر حاکمیت برای تغییر سیاست ها و در صورت تداوم با هدف« تغییر رژیم» پی گیری می شود.

ویژگی های دیپلماسی های عمومی: ۱- تمایز با مفاهیم مشابه، ۲- دیپلماسی عمومی در ایالات متحده، ۳- ارکان و سازمان های اجرایی

فعالیت های اطلاع رسانی و برنامه های دیپلماسی های عمومی به اشکال مختلفی صورت می گیرد که اهم آن ها به شرح زیر است:

الف) فعالیت های اطلاع رسانی: ۱- فایل بی سیمی، ۲- سخنگویان و کارشناسان، ۳- متخصصان مقیم، ۴- برنامه های کنفرانس از راه دور، ۵- چاپ و انتشار جزوه، کتابچه ها، بروشورها به زبان های مختلف و توزیع آن ها در کشورهای دیگر.

برنامه های رادیویی و تلویزیون بین المللی:

بنگاه خبر پراکنی بین المللی

الف)برنامه های این بخش مستقیما به مخاطبان خارجی انتقال می یابد و سفارتخانه های آمریکا نقش مهمی در آن دارند. نهادهای خبرپراکنی بین المللی بر اساس مستندات مشهود به شرح زیر می باشد: ۱- صدای آمریکا، ۲- خبرپراکنی های وابسته به صدای آمریکا، ۳- خدمات فیلم و تلویزیون بین المللی، ۴- رادیو وتلویزیون مارتی، ۵- رادیوی اروپا آزاد و رادیو آزادی، ۶- رادیو آسیایی آزاد.

ب) براندازی ازدرون: ۱- به ثبات سازی از درون و فشار از بیرون، ۲- ایجاد درگیری های داخلی، ۳- بهره گیری از نقطه ضعف ها: مهمترین خسارات و معضلات ناشی از سلطنت پهلوی به ویژه ۲۵ سال حاکمیت آمریکا بر ایران ، که نقاط آسیب پذیری برا ی جمهوری اسلامی شد که عبارتند از: عقب ماندگی های علمی و فنی، وابستگی به نفت، ایجاد وابستگی اقتصادی در کشور تحت سلطه( یکی از سیاست های اساسی قدرت های استعماری در قرون اخیر بوده و غالب مستعمرات پس از کسب استقلال به دلیل وابستگی به یک یا دو ماده ی اولیه اقتصاد آن ها و در نتیجه وضعیت سیاسی امنیتی و حتی فرهنگ آن ها تابعی از سیاست های تحمیل شده توسط قدرت های بزرگ و مسلط بر بازار جهانی بوده است.

فصل پنجم ( از بخش دوم ): ایران در مقابل آمریکا

محور تمامی برنامه ها و اقدامات در راستای از بین بردن نقش و موقعیت رهبری و بی اعتماد کردن مردم به اسلام و حکومت دینی و حرکت به سمت نظام سکولار و لاییک و همچنین شکستن وحدت و انسجام نیروهای موثر در مدیریت و اداره نظام بوده است.

راهکارهای مقابله با تهدیدات: حفظ و تقویت وحدت ملی، افزایش آگاهی های سیاسی، مقابله با جنگ نرم، مشارکت سیاسی ، تحکیم هویت اسلامی، مقابله با دیپلماسی عمومی آمریکا.

نتیجه گیری:

ایالات متحده آمریکا رهبر و بزرگترین سرمایه سالار جهانی پس از یک دوره چالش ۲۵ ساله با ملت ایران شیوه های جدیدی را پس از سقوط رژیم دست نشانده و متحد بی نظیر خود در جهان برای مقابله با انقلاب اسلامی و بازگشت مجدد به حاکمیت ایران آغاز کرد، انواع تاکتیک ها و توطئه ها در راستای استراتژی تغییر حاکمیت و تغییر رفتار نظام جمهوری اسلامی به اجرا درآمد اما تلاش های انجام شده نتیجه ی مثبتی برای مجموعه ی سرمایه داری غرب نداشت.