آمریکا و کنترل وقایع جهان با رسانه‌های اجتماعی

اندیشکده «شورای روابط خارجی» در گزارشی به قلم «میکا زنکو» می‌نویسد: تعداد فزاینده‌ای از سیاست‌گذاران و اهالی اندیشکده‌ها، از قدرت رسانه‌های اجتماعی و داده‌های مهم حمایت می‌کنند تا دولت‌ها را تحت فشار قرار داده، جامعه مدنی را توانمند کرده،‌ از طریق قدرت شاهد، از نقض حقوق بشر جلوگیری کرده و بدون مثبت کاذب، بی‌ثباتی سیاسی را به صورت نیمه دقیق پیش‌بینی کنند.

 

 

■چگونه می‌توان رسانه‌های اجتماعی و داده‌های مهم را عملاً برای جلوگیری از کشمکش به کار برد■

«توماس فردمن» بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی موجود را «به نفع خودمان جهت کسب اهرم در دیپلماسی» از طریق گفتگوی مستقیم با ایرانیان، اسرائیلی‌ها و فلسطینیان مورد تایید قرار داد که دولت خود را به نحوی وادار می‌کنند سرانجام کاری را که نکرده‌اند، انجام دهند (زیرا وقتی شهروندان عادی به فارسی، عبری یا عربی خطاب قرار گیرند، مسلماً با منافع ایالات متحده هم‌تراز می‌شوند). اخیراً، مرکز اقدام بازدارنده (CPA) در تلاش برای درک بهتر اینکه چگونه می‌توان رسانه‌های اجتماعی و داده‌های مهم را عملاً برای جلوگیری از کشمکش و کاهش آن به کار برد، کارگاهی با عنوان «رسانه‌های اجتماعی و جلوگیری از کشمکش» برگزار کرد و کارشناسانی از دانشگاه‌ها، صنعت و دولت ایالات متحده را گرد هم آورد. در خلال این کارگاه، ما از شرکت‌کنندگان در این میزگرد خواستیم به سؤال زیر بپردازند:

 

«چگونه می‌توان رسانه‌های اجتماعی را اهرمی برای جلوگیری و مدیریت کشمکش خشونت‌بار قرار داد؟»

 

دکتر «شلدون هیمل‌فارب»، مدیر مراکز نوآوری رسانه‌ها، کشمکش، علوم، فن‌آوری و تثبیت صلح در بنیاد صلح آمریکا می‌گوید: بهترین پاسخ به این سؤال را می‌توان در ارتباطی که در حال حاضر جوامع سراسر دنیا با رسانه‌های اجتماعی دارند، یافت که این رسانه‌ها اسباب خشونت را کاهش دهند. اغراق در مورد وسعت و تنوع اقداماتی که در کشورهای درگیر شاهد هستیم، دشوار است که بنیاد صلح آمریکا روی این کشورها کار می‌کند. در این‌جا چند نمونه می‌آوریم:

 

■ شبکه‌های اجتماعی گفتگوهای بین قومی را رواج می‌دهد■

ترویج گفتگوی بین قومی: در عراق، برنامه بسیار سخت حل کشمکش وجود دارد که اساس شبکه آنلاین جوانان SalamShabab. com، برنامه تلویزیونی و گروه فیس‌بوکی متشکل از حدود سی هزار کاربر فعال است که تحقیقات،‌ نگرش‌های متفاوت درباره تحمل قومی در میان آن‌ها را نشان می‌دهد. شبکه بزرگ‌تر «رهبران جوان YaLa» با دویست هزار عضو نیز وجود دارد که بین اسرائیلی‌ها، فلسطینیان و دیگران در خاورمیانه شکل گرفته است که فعالانه علیه کشمکش خشونت‌بار مبارزه می‌کنند.

 

■ شبکه‌های اجتماعی، بخش مهمی از مجموعه ابزار جامعه مدنی است■

مدیریت انتخابات: این روزها عملاً رأی‌گیری در هر انتخابات از هر لحاظ، از خشونت گرفته تا تقلب، با استفاده از سکوهای رسانه‌های اجتماعی تحت کنترل خواهد بود. برای مثال، در کنیا و جنوب سودان، همه‌پرسی‌هایی برگزار شد که موفقیت به لحاظ جلوگیری از خشونت در آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت در حالی که شبکه‌های رسانه اجتماعی، بخش مهمی از مجموعه ابزار جامعه مدنی است.

 

ممانعت از خشونت باندی: نفوذ توییتر در برزیل در میان بالاترین نفوذها در سیاره است و مردم [شهر] فاولاس برزیل می‌گویند این عامل هم به کاهش خشونت باندی و هم خشونت پلیس کمک می‌کند. ما شاهد برنامه‌های مشابه در جاهای دیگر نیز هستیم.

 

جلوگیری از مناقشات بر سر منابع: اولین شبکه‌های هشداردهنده مثل CEWARN در جنوب صحرای آفریقا تلاش می‌کنند رسانه‌های اجتماعی را در کنار اطلاعات ماهواره‌ای و گزارشات رسانه‌های سنتی اهرم قرار دهند تا از کشمکش بر سر منابع زمینی، آب و سایر منابع جلوگیری کنند.

 

■ مصر با استفاده از رسانه‌های اجتماعی به تدوین قانون اساسی می‌پردازد■

تدوین قانون اساسی: ما در کشورهای انتقالی نظیر مصر شاهد تلاش‌هایی برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی بوده‌ایم که به تدوین قانون اساسی با ورودی عمومی کمک می‌کند، هرچند خیلی موفق نبوده است. اما حتی در مصر، مثل مراکش و ایسلند، مردم درباره ورودی منبع یابی جمعیتی در نوشتن قانون اساسی آگاهی پیدا می‌کنند که مسلماً ادامه خواهد داشت.

 

 

■مردم از شبکه‌های اجتماعی برای جلوگیری از خشونت استفاده می‌کنند■

اعتراض به خشونت: تاکنون، بسیاری درباره کمپین فیس‌بوک ۲۰۰۸، یک میلیون صدا علیه FARC،‌ شنیده‌اند که از تجمع میلیون‌ها نفر از سراسر کلمبیا و جهان استفاده می‌کند تا به تاکتیک‌های خشن جنبش چریکی FARC اعتراض کند.

 

در واقع اندیشیدن در مورد یک مسئله که در زمینه مدیریت کشمکش خشونت انتخاباتی، اسکان مجدد پناهندگان، عداوت بین قومی، مناقشات بر سر زمین، خشونت جنسی و غیره روی آن کار می‌کنیم، دشوار است. در این زمینه هیچ اقدامی را شاهد نبوده‌ایم که از شبکه‌های رسانه اجتماعی جهت منحرف کردن اسباب کشمکش استفاده کنند. رسانه‌های اجتماعی به سرعت به ابزار تقریباً همه جا حاضر تبدیل می‌شود که همه جا موثر است و مردم از آن برای جلوگیری از خشونت استفاده می‌کنند.

 

آیا می‌توانیم میزان موفقیت را افزایش دهیم؟ من انتظار دارم موفق شویم چرا که این ابزارها بیش از پیش با مردم و نیز دولت‌های محلی مأنوس می‌شوند. سیستم‌های هشدار زودهنگام در حال بهبود هستند و به دنبال آن باید پاسخ پیش از موقع بیاید.

 

■ تحقیقات «کالو لیتارو» بر کاربرد «داده‌های مهم» برای مطالعه جامعه جهانی معطوف است■

«کالو لیتارو»، عضو هیئت علمی دانشکده کتابخانه و علوم اطلاعات دانشگاه ایلی نویز است. تحقیقات وی بر کاربرد «داده‌های مهم» برای مطالعه جامعه جهانی معطوف است و مؤلف مقاله «روش‌های استخراج داده برای تحلیل محتوا» است. لیتارو می‌گوید: رونق رسانه‌های اجتماعی در راستای اینترنت همراه،‌ تلفن‌های هوشمند و منطقه جغرافیایی مصرف‌کننده، شبکه حسگر اجتماعی جهانی ایجاد کرده است. این شبکه یک مستند تاریخی زنده است که خود شهروندان آن را به راه انداخته و بودجه آن را تأمین می‌کنند و اولین نگاه اجمالی ما را به ضربان جهانی جلب می‌کند. فیس‌بوک، روزانه بیش از سیصد میلیون عکس جدید دریافت می‌کند، بیش از یک میلیارد عکس در اینستاگرام آپلود می‌شود و هر دقیقه هفتاد و دو ساعت ویدئو در یوتیوب آپلود می‌شود که سه ساعت از آن مستقیماً از دستگاه‌های تلفن همراه آپلود می‌شود که وقایع جهان را همان طور که اتفاق می‌افتد ضبط می‌کنند. امروز با بروز کشمکش، جریان تصاویر و ویدئوها از شرکت‌کنندگان به ما امکان می‌دهد ساعت به ساعت، انواع تسلیحات مورد استفاده را مشاهده کرده، بدانیم نیروهای محلی تا چه حد به خوبی آموزش دیده‌اند، روحیه را ارزیابی کنیم و شرایط حاکم بر این زمینه را بررسی کنیم. این تصاویر، فیلم‌ها و حرف‌ها به ما چیزی شبیه «بازدید خیابانی» گوگل در زمان واقعی تقریباً از هر نقطه از جهان جهت ارزیابی و مدیریت کشمکش و پیشگامان آن به ما ارایه می‌کند به نحوی که قبلاً هرگز ممکن نبود.

 

■ بررسی واکنش جهانی نسبت به یک موقعیت خاص با کمک رسانه‌های اجتماعی■

به علاوه، می‌توانیم با بروز یک موقعیت، واکنش جهانی را تماشا کرده، مؤلفه‌ها و زمینه‌هایی را مشاهده کنیم که در سراسر جهان، ناقص طنین‌انداز می‌شوند، مداخلات احتمالی و تأثیر مداخلات تصویب‌شده را ارزیابی کنیم قبل از اینکه موقعیت به خشونت کشیده شود. همچنان که ایالات متحده از سیاست جدید خود پرده بر می‌دارد یا اقدام نظامی نظیر مرگ «بن لادن» را رسماً تایید می‌کند، می‌توانیم برای اولین بار واکنش جهانی را لحظه به لحظه مشاهده کنیم که مناطق و گروه‌های اجتماعی بیشترین توجه را به این رویداد معطوف می‌کنند و این رویداد به چه روایت‌های فرهنگی‌ای ضربه می‌زند. در بحرانی‌ترین حالت، به ما اجازه می‌دهد ببینیم وقایع جهانی چگونه به صورت محلی در سراسر جهان، احتمالاً به شیوه‌های غیرمنتظره، زمینه‌یابی می‌شود تا بتوانیم به جوامعی برسیم و واکنش نشان دهیم که به لحاظ تاریخی نمی‌توانستیم چنین کاری بکنیم. در گذشته، یک ویدئو غیرحرفه‌ای که به حضرت محمد [ص] حمله می‌کرد هرگز در دسترس قرار نگرفت، در حالی که امروز در طرف دیگر جهان طوفانی آتشین ایجاد می‌کند. با این حال، همین رسانه‌های اجتماعی که امکان رسیدن این ویدئوها به مخاطبین سراسر جهان را میسر می‌کند، امکان تماشای واکنش به آن در زمان واقعی و در نهایت مشارکت و احتمالاً کمک به شکل‌گیری این گفتگو را برای ما میسر می‌کند و دست کم واکنش احتمالی را از قبل هشدار می‌دهد.

 

■ «پاتریک میر» در خصوص رسانه‌های اجتماعی می‌نویسد■

«پاتریک میر»، مدیر ابتکارات اجتماعی در موسسه تحقیقات محاسباتی قطر (QCRI) است. وی اظهار داشت: جهت جلوگیری و مدیریت کشمکش خشونت‌بار می‌توان اکوسیستم امروزی رسانه‌های اجتماعی را حداقل به چهار روش اهرم قرار داد: ۱ هشدار زودهنگام؛ ۲ آگاهی در زمان واقعی؛ ۳ بازخورد زمان واقعی؛ و ۴ خود سازماندهی.

 

شناسایی زودهنگام کشمکش خشونت‌بار برای پاسخ زودهنگام تعیین‌کننده است. همان طور که «هیلاری کلینتون» در سال ۲۰۱۲ متوجه شد، گسترش رسانه‌های اجتماعی، «سیستم عصبی» جدیدی برای سیاره ما ایجاد می‌کند. این سیستم عصبی می‌تواند به شناسایی علایم اولیه کشمکش کمک کند. نظارت بر موقعیت کشمکش در زمان واقعی، برای آگاهی از مداخلات مقتضی و به موقع نیز اهمیت دارد. بی‌تردید، رسانه‌های اجتماعی (داده‌های مهم) می‌توانند ما را یاری کنند نبض سیاره‌مان را به نحوی بگیریم که تنها پنج سال پیش غیرقابل تصور بود. رسانه‌های اجتماعی می‌توانند بازخورد زمان واقعی را در این مورد ارایه دهند که چه مداخلاتی می‌توانند موثر باشند یا ممکن است موثر نباشند. این بدان معنی است که رسانه‌های اجتماعی احتمالاً می‌توانند به عنوان کانال مکمل اطلاعات برای ارزیابی اثر، عمل کنند.

 

■رسانه‌های اجتماعی می‌توانند آگاهی از موقعیت و مهم‌تر از آن آگاهی مشترک از موقعیت را فراهم کنند■

سرانجام، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند خود سازماندهی را برای پاسخ زودهنگام تسهیل کنند. رسانه‌های اجتماعی می‌توانند آگاهی از موقعیت و مهم‌تر از آن آگاهی مشترک از موقعیت را فراهم کنند. مقاله «هابرماس» را به خاطر بیاورید که «کسانی که ابزارهای بیان آزاد را به کار می‌گیرند به یک جماعت تبدیل می‌شوند و حضور یک جماعت همگام در حین افزایش حق مردم، حاکمان غیر دموکراتیک را بیش از پیش تحت فشار قرار می‌دهد». همچنین توانایی خود سازماندهی، شبکه‌های پیشگیری از کشمکش را انعطاف‌پذیرتر می‌کند. به عبارت دیگر، رسانه‌های اجتماعی را می‌توان برای به حرکت درآوردن مقاومت مدنی در جنبش‌های مسالمت‌آمیزی به کار برد که به دنبال پایان بخشیدن به ظلم و خونریزی هستند. همان طور که یک فعال مصری طی انقلاب گزارش داد، «ما برای زمان‌بندی اعتراضات خود از فیس‌بوک، برای هماهنگی از توییتر و از یوتیوب برای سخن گفتن با جهان، استفاده می‌کنیم.» به همین ترتیب، رسانه‌های اجتماعی را می‌توان برای تسهیل رویکرد انعطاف‌پذیر مردمی برای جلوگیری از کشمکش، اهرم قرار داد.

 

■ روش‌هایی وجود دارد که رسانه‌های اجتماعی را می‌توان برای نظارت و مدیریت کشمکش خشونت‌بار تحت کنترل درآورد■

«لی شانلی»، مدیر Commons Labدر برنامه ابتکار علوم و فن‌آوری مرکز بین‌المللی محققان «وودرو ویلسون» است. وی گفت: روش‌هایی وجود دارد که رسانه‌های اجتماعی را می‌توان برای نظارت و مدیریت کشمکش خشونت‌بار تحت کنترل درآورد. محققان و سازمان‌های رسمی پاسخگو با بررسی چگونگی پخش اطلاعات و رفتارها از طریق شبکه‌های اجتماعی ممکن است از قبل، هشدار تهدیدهای نوظهور را دریافت کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند برای فراهم کردن آگاهی زمینه‌ای از موقعیت،‌ هشدارها و اخطارها و تلاش‌های هماهنگ، به گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی بهره گیرند که تعداد رو به رشدی از پاسخگران در شرایط فاجعه، از آن بهره می‌گیرند.

 

از رسانه‌های اجتماعی برای سنجش کمیت و کیفیت تعامل درون گروهی در آن‌سوی هر دو مرز کشمکش فعال و احتمالی، در زمان واقعی، نیز می‌توان استفاده کرد. برای مثال، ۲۰ نوامبر ۲۰۱۲، رسانه‌های خبری گزارش دادند یک اسرائیلی و بیست فلسطینی کشته شده‌اند؛ در همان روز، آزمایشگاه ابتکار صلح استنفورد اعلام کرد ۱۶۳۰۳ اسرائیلی و فلسطینی نیز در فیس‌بوک باهم دوست شده‌اند.

 

■ جنبه‌های منفی رسانه‌های اجتماعی را نیز باید مد نظر داشت■

اما رسانه‌های اجتماعی می‌توانند هر دو جنبه عکس را داشته باشند. مرتکبین خشونت می‌توانند از رسانه‌های اجتماعی برای انتشار اطلاعات نادرست و شایعه‌ها، ایجاد وحشت و سردرگمی و تحریک خشونت، استفاده کنند. حکومت‌های مستبد ممکن است تلاش کنند از طریق قطع اینترنت، همان طور که در سوریه یا مصر این اتفاق افتاد، یا بدتر از آن، از طریق دستگیری، آدم‌ربایی، شکنجه و یا قتل کسانی که از طریق رسانه‌های اجتماعی، نظرات انتقادی پست می‌کنند، مانع صدای شهروندان شوند. این بازیگران می‌توانند در شبکه‌هایی که سازماندهی سطحی داشته و فهرست سران آن متغیر است، فعالیت کرده، ردیابی این شبکه‌ها را دشوار کنند.

 

به منظور به حداکثر رساندن مزیت این فن‌آوری‌ها در حین به حداقل رساندن موانع، باید اصول انسان‌دوستانه «Do Not Harm» (اذیت نکنید) را اتخاذ کنند و استانداردهای حفاظت از داده‌ها را توسعه دهند تا پاسخگوی این جو متغیر تکنولوژیک باشد. در عین حال، نباید آنقدر مخالف ریسک باشیم که مردمان آسیب‌پذیر، به لحاظ اطلاعات، ابزارها و دسترسی به سکوهای مناسب رسانه اجتماعی، حمایتی دریافت نکنند در صورتی که این حمایت را می‌توان به طور اخلاقی و ایمن فراهم کرد.

 

نگرانی‌ها در مورد تعهد و به مخاطره انداختن مردم عادی، با بروز بحران، سازمان‌های بشردوستانه را به صدور هشدار و اخطارها از طریق رسانه‌های اجتماعی بی‌میل می‌کند. تاسیس یک اداره مرکزی برای این سازمان‌ها که در آن پیام متنی کوتاه را می‌توان به صورت ناشناس ارسال کرد و جای آن را روی «نقشه بحران» دقیقاً تعیین کرد ممکن است اطلاعات حساسی، نظیر شایعه‌های خشونت باندی، غارت یا فعالیت‌های جنایی، را در اختیار پاسخگران قرار دهد تا حین حفظ هویت مخبران، امنیت را افزایش دهد.

 

 

■ جمعیت کاربران توییتر در سوریه درباره دسترسی به آب بیش از غذا نگران هستند■

رسانه‌های اجتماعی و کاربران آن برای رسیدن به پتانسیل کامل به ابزارهای تحلیلی بهتری نیاز دارند که به وسیله پرگویی جهان که نظارت بر رسانه‌های اجتماعی را بسیار دشوار می‌کند، قطع می‌شوند. ابزارهای جدید ممکن است مفید باشد. دانشگاه ایالات آریزونا TweetTracker را ایجاد کرده است که برای فیلتر، تحلیل و تجسم کردن پست‌های آنلاین به زبان عربی و پست‌هایی به کار می‌رود که موقعیت جغرافیایی آن‌ها در سوریه است جنگ داخلی در آن جریان دارد. در این روند، آن‌ها دریافتند جمعیت کاربران توییتر در سوریه درباره دسترسی به آب بیش از غذا نگران هستند.

 

■ رسانه‌های اجتماعی قابلیت کمک به مردم سراسر دنیا را دارند■

رسانه‌های اجتماعی قابلیت کمک به مردم سراسر دنیا را دارند که در باران کشمکش خشونت‌بار گرفتار هستند. اما رسانه‌های اجتماعی کار را برای کسانی که به دنبال تشدید و بهره‌گیری از موقعیت‌های خشونت‌بار هستند، آسان‌تر می‌کند که این افراد این کار را از طریق پیام‌های فتنه‌انگیز و اطلاعات نادرستی که اغلب اوقات خطر اندکی برای مجرمین دارد،‌ انجام می‌دهند. شواهد حاکی است استفاده از رسانه‌های اجتماعی همچنان به صورت تصاعدی افزایش خواهد یافت. اکنون برای اینکه اطمینان حاصل کنیم این رسانه‌ها کاملاً در خدمت کسانی است که بیشتر به کمک احتیاج دارند، باید گام‌های لازم را برداریم.