تهديدات اقتصادي و اقتصاد مقاومتي

تهديدات اقتصادي و اقتصاد مقاومتي

دکتر سيدجواد هاشمي فشارکي؛ سميه پورعبدي

ناظر علمي:دکتراميرمحمودزاده

ناشر: انتشارات علم آفرين

نوبت چاپ: چاپ اول /1393/100نسخه/وزيري/187 صفحه

مديريت توليد:پژوهشگاه مهندسي بحرانهاي طبيعي شاخص پژوه

کشور پهناور ايران با برخورداري از منابع وسيع الهي اقتصادي و بازارگسترده‎ي آن، ساليان درازي در استثمار کشورهاي غربي و به خصوص امريکا قرار داشت و پس از وقوع انقلاب شکوهمند اسلامي ايران، دستان آنان از اين منابع، کوتاه گرديده و کشور بر پايه‎ي منافع ملي خود قدم نهاد؛ از اين رو از نخستين روزهاي پيروزي انقلاب اسلامي، تحريم‎هاي اقتصادي گوناگوني عليه اقتصاد نوپاي کشور تازه استقلال يافته شکل مي‎گيرد، تا بلکه اين نهال نوپا از پا افتاده و از لحاظ اقتصادي زانو زند. لذا قطع روابط، تحريم‎هاي اقتصادي در قالب قطعنامه‎هاي گوناگون، محدوديت‎هاي اقتصادي، افزايش بيمه‎ي تجارت و غيره با هدف ايجاد فشارهاي سخت اقتصادي بر مردم و ممانعت از پيشرفت و خود کفايي کشور در حوزه‎هاي صنعت، انرژي هسته‎اي و غيره بوده است. اين نبرد بي منتها سبب نام گذاري سال‎هاي 88 الي 92 با موضوعات سال اصلاح الگوي مصرف، سال همت مضاعف و کار مضاعف، سال جهاد اقتصادي وسال توليد ملي و حمايت از سرمايه‎ي ايراني و حماسه اقتصادي، از سوي رهبر انقلاب اسلامي رقم خورده و يکي از جهت گيري‎ها و سياست‎هاي رهبري نظام را به همراه داشته باشد. براين اساس اين کتاب به دنبال تبيين موارد زير مي‎باشد:

● ضرورت و اهميت پايداري اقتصاد ملي در برابر تهديدات

● شناخت ماهيت و ابعاد تهديدات اقتصادي

● شناخت اقتصاد و حوزه‎ها وکارکردهاي آن

● شناخت وضعيت کلان اقتصاد ملي و تبيين آسيب پذيري‎هاي آن

● تبيين اقتصاد پايدار و دفاع اقتصادي در برابر تهديدات اقتصادي

● راهکارهاي مقابله با تهديدات اقتصادي

بنابراين اساس ساختار کتاب پيش رو، در قالب پنج فصل با عناوين زير تدوين وارايه گرديده است:

● فصل اول: ادبيات و مفاهيم اقتصاد

● فصل دوم: شناخت اقتصاد ملي

● فصل سوم: تهديدات عليه اقتصاد ملي

● فصل چهارم: شناخت آسيب پذيري‎هاي حوزه‎ي اقتصاد ملي

● فصل پنجم: پايداري اقتصادي و اقتصاد مقاومتي در برابر تهديدات

علي رغم وجود پيشينه‎ي جلوه‎هاي تهديدات اقتصادي، موضوع پايداري اقتصاد ملي و دفاع اقتصادي، موضوعي نوپا بوده، و اين نوشتار به لحاظ فاقد پيشينه‎ي منابع مکتوب، امیداست که بتواند راهگشاي مديران وکارشناسان اين حوزه و علاقمندان گرامي واقع گردد.

فهرست مطالب

مقدمه‎ي مؤلّف... 13

پيشگفتار. 15

فصل اول.. 31

ادبيات ومفاهيم اقتصاد. 31

اقتصاد: 31

1- تعريف علم اقتصاد: 31

2- حوزه‎هاي اقتصاد: 34

3- نظام‎هاي اقتصادي: 35

بيماري هلندي چيست؟. 40

بيماري چگونه ايجاد مي‎شود؟. 40

ركود اقتصادي جهان: 42

فصل دوم.. 47

اقتصاد ايران.. 47

مباني اقتصاد جمهوري اسلامي ايران در قانون اساسي.. 47

قانون مديريت خدمات کشوري.. 50

اقتصاد جمهوري اسلامي ايران.. 50

الف- صنايع جمهوري اسلامي ايران.. 50

ب- تحولات اقتصادي ايران در بخش واقعي

ج- اقتصاد ايران و تحولات اقتصادي جهان.. 51

د- جمعيت و سياست‌هاي اشتغال‌زايي.. 53

ه- وضعيت تراز پرداخت‌هاي خارجي.. 54

و- کسري تجاري غيرنفتي و ارزش واقعي ريال.. 55

ز- نقدينگي و عوامل مؤثّر بر آن.. 56

ح- روند قيمت‌ها 57

ط- انرژي.. 57

ي- جدول‎هاي داده‌هاي اقتصادي‌ 59

ک- وابستگي کشورها به نفت ايران.. 65

ل- سهم نفت ايران در واردات نفت چين، هندوژاپن66

عوامل انساني.. 67

جمعيت ايران.. 67

توليد ناخالص داخلي.. 69

صادرات ايران.. 69

اقتصاد ايران—داده‎هاي آماري: 69

چشم‌انداز آينده‎ي اقتصاد ايران.. 76

رشد اقتصادي.. 77

ذخاير ارزي و بدهي خارجي.. 77

چشم‌انداز آماري.. 77

منابع و معادن.. 78

صنايع.. 78

راه‌ها 78

وضعيت اقتصاد ايران.. 79

چگونه بيماري هلندي را درمان کنيم؟. 80

فصل سوم.. 81

شناخت تهديدات عليه اقتصاد ملي... 81

کلام رهبري معظم انقلاب اسلامي.. 81

تهديدات اقتصادي.. 82

مفاهيم نظري جنگ اقتصادي: 83

انواع و دامنه‎ي تهديدات اقتصادي.. 85

روش‎هاي اعمال تهديدات اقتصادي.. 87

راهبرد كلان تهديد آمريكا: 91

جنگ اقتصادي، عرصه‎ي ظهور راهبرد تهديد همه جانبه: 93

تحريم‌هاي عليه ايران.. 95

پيشينه‎ي تحريم‌هاي عليه ايران.. 96

تحريم‌هاي سازمان ملل.. 96

تحريم‌هاي تجهيزات راهبردي.. 96

تحريم‌‎هاي کشورهاي مختلف عليه ايران.. 97

ايالات متحده آمريکا 97

تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران در سطوح ايالتي.. 99

تحريم‌هاي کانادا عليه ايران. 100

تحريم‌هاي بريتانيا عليه ايران. 100

تحريم‌هاي روسيه عليه ايران. 100

تحريم‌هاي اتحاديه‎ي اروپا عليه ايران. 101

تحريم‌هاي بلژيک عليه ايران. 101

تحريم‌هاي آلمان عليه ايران. 101

تحريم‌هاي فرانسه عليه ايران. 101

تحريم‌هاي سوئيس عليه ايران. 101

تحريم‌هاي کشورهاي آسيايي عليه ايران. 102

1. تحريم‌هاي امارات متحده‎ي عربي عليه ايران. 102

2. تحريم‌هاي ژاپن عليه ايران. 102

3. تحريم‌هاي بحرين عليه ايران. 102

4. تحريم‌هاي چين عليه ايران. 102

5. تحريم‌هاي هند عليه ايران. 103

6. ساير تحريم‎ها عليه ايران. 103

قطعنامه‎هاي عليه ايران: 103

سوابق تهديدات اقتصادي: 105

الف) تحريم‎ها عليه ايران در دوره کارتر: 107

ب) تحريم‎ها عليه ايران در دوره ريگان: 107

ج) تحريم‎ها عليه ايران در دوره‎ي بوش پدر: 107

د) تحريم‎ها عليه ايران در دوره‎ي کلينتون: 107

ه) تحريم‎ها عليه ايران در دوره‎ي بوش پسر: 108

و) تحريم‎ها عليه ايران در دوره‎ي اوباما: 108

شناخت راهبرد دشمن: (هدفهاي دشمن) 111

نهادهاي بين المللي: (تجارت جهاني) 113

نقاط ضعف ايران در برخورد با اقتصاد جهاني: 116

نقاط قوت ايران در برخورد با اقتصاد جهاني: 116

فصل چهارم.. 121

شناخت آسيب پذيري‎هاي اقتصاد ملي... 121

کلام رهبري معظّم انقلاب اسلامي: 121

آسيب شناسي اقتصاد ملي در برابر جنگ اقتصادي.. 121

1- نظام بانکي.. 122

2- ارزي: 125

3- سرمايه‎گذاري و مالي: 128

4- امنيت شبکه‎ي بانکي: 131

5- صادرات و واردات: 131

6- پول‎شويي: 132

7- دانش و فناوري: 136

8- قطعات کليدي و حساس: 137

9- بخش نفت و گاز: 137

فصل پنجم.. 141

دفاع اقتصادي در برابر تهديدات... 141

کلام رهبري معظم انقلاب اسلامي.. 141

جهاد اقتصادي: 149

اقتصاد مقاومتي: 150

الف) کاهش تقاضا: 150

ب) کاهش تورم: 151

ج) رقابت: 151

د) مقابله با کسري بودجه: 151

راهبرد و اهداف کلان در برابر تهديدات اقتصادي: 152

ايجاد تعادل بهينه ميان "آرمان گرايي و پايداري" از يکسو و "منابع ملي و واقع گرايي" از سوي ديگر: 158

جلب حمايت مجموعه‎ي سياست داخلي از طريق ايجاد تفاهم ملي نسبت به منابع منطقه‎اي و بينالمللي: 159

ابتکار جسورانه در جهت حذف قطعي سياست "مهار دو گانه" و تحريم‎ها: 159

حوزه‎هاي دفاع اقتصادي: 160

مديريت بحران اقتصادي: 162

سياست‎هاي پولي و مقابله با بحران مالي: 162

سياست‎هاي مالي و مقابله با بحران مالي: 165

تعاريف و اصطلاحات.. 171

1- اقتصاد جنگ: 171

2 ـ اقتصاد دفاعي: 171

3 ـ جنگ اقتصادي (نبرد اقتصادي): 171

4- امور اقتصادي: 172

پيوستها. 173

پيوست ا 173

بيانات رهبري در ديدار رئيس‌جمهوري واعضاي هيات دولت‌ 173

‌‌پيوست 2. 176

تدوين سياست‌هاي کلي نظام درخصوص اقتصاد مقاومتي176

سياستهاي كلي اقتصاد مقاومتي.. 177

منابع و مآخذ.. 181