عقلانیت و قانون ضمانت اجرای الزامات پدافند غیرعامل / اجرای مطالعات پدافند شهری در 46 شهر پرجمعیت

به گزارش پایداری ملی به نقل از روابط عمومی و اموربین الملل سازمان پدافند غیرعامل کشور، سردار دکتر غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در برنامه «اشاره» صدا و سیمای خراسان رضوی حاضر شد و به سوالات مطرح شده در این برنامه پاسخ داد.

سردار دکتر جلالی با بیان اینکه پدافند غیرعامل، به معنی ساده آن به دفاع بدون اسلحه گفته می‌شود، اظهار داشت: امروزه با توجه به پیشرفت فناوری، جنس تهدیدات و به دنبال آن، ماهیت پدافند غیرعامل نیز دستخوش تغییر شده است. این فناوری ها خود را در قالب خدمت یا زیرساخت نشان می دهند. در واقع نگاه پدافند غیرعامل این است که از فرصت‌های فناوری استفاده کنیم در عین حالی که بر تهدیدات آن اشراف داریم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: برای مثال ما اکنون با فضای سایبری رو به رو هستیم که به جزو جدایی ناپذیر در زندگی مردم تبدیل شده است. اما این فناوری ضمن فرصت های بی شمار با خود تهدیداتی نیز به‌دنبال دارد. بنابراین برای اینکه بتوانیم از مزایای آن استفاده کنیم بدون آنکه از تهدیدات آن آسیب ببینیم باید مقررات و ضوابط ملی در این فضا اعمال شود. این در واقع همان حکمرانی سایبری است. 

سردار جلالی با بیان اینکه یکی از مهمترین اقدامات پدافند غیرعامل در حوزه و فضای شهری است، تصریح کرد:  نقطه ظهور و بروز فناوری‌ها در شهرهاست و نخستین مکان‌هایی هستند که در صورت بروز تهدید علیه زیرساخت‌ها، روند خدمت رسانی به مردم مختل می‌شود. 

وی با بیان اینکه تضمین کارکردهای ضروری کشور، جزو اهداف اساسی پدافند غیرعامل است، متذکر شد: با توجه به پیشرفت فناوری در شهرها، چنانچه ما به دنبال توسعه شهری هستیم، باید چالش‌های شهری را برطرف کنیم. با توجه به این موضوع با کمک دانشگاه‌ها، اقدام به تدوین سند پدافند شهری کردیم. این سند تلاش می‌کند امنیت، ایمنی، دفاع در توسعه شهری و هوشمندی را با یکدیگر ترکیب کرده و در قالب یک دستورالعمل ارائه کند، به شکلی که به یک توسعه امنیت افزا در شهرها، منجر شود. 

به گفته وی این سند با همکاری وزارت کشور و سازمان شهرداری ها و دهیاری ها کشور ، برای شهرهای با جمعیت بیش از 200 هزار نفر از جمله کلانشهر مشهد در دست تهیه است که در 46 شهر، مطالعات و تحلیل مخاطرات احصا شده است که با تکمیل آن این سند پدافند شهری می‌تواند سرفصل برنامه های سال 1400 در شوراهای اسلامی شهر و شهرداری ها قرار بگیرد.

سردار جلالی، خروج مراکز پرخطر از حریم شهرها را یکی از سرفصل‌های این سند دانست که قرار است به کمک دستگاه‌های اجرایی و دولت، ظرف 3 سال این مراکز به ترتیب اولویت از حریم شهرها خارج شوند. 

وی خاطرنشان کرد: در طرح پدافند شهری ما برای اداره شهرها در شرایط بحران، یک فرماندهی واحد (فرماندار یا شهردار) در نظر گرفته‌ایم تا از جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌ها جلوگیری شود و همه اقدامات تحت نظر یک فرمانده واحد انجام شود. همچنین در این طرح یک مرکز فرماندهی و کنترل زیرساخت‌های حیاتی در نظر گرفته شده است که در صورت بروز حادثه، زیرساخت‌های حیاتی مثل آب، برق، گاز و ... به بهترین نحو با یکدیگر هماهنگ بوده و کنترل و تداوم کارکردهای حیاتی صورت گیرد. در این طرح  بیش از 40 برنامه راهبردی برای شهرها هدف گذاری شده که می‌تواند شهرها را به محیط امن‌تری برای شهروندان تبدیل کند.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور همچنین از تهیه طرح جامع پدافند غیرعامل در 31 استان کشور خبر داد و تصریح کرد: طرح جامع پدافند غیرعامل استان را با محوریت استانداری ها طراحی کردیم که امسال تقریباً همه این طرح‌ها به نتیجه خواهد رسید. هم‌اکنون طرح جامع ۱۸ استان تصویب و آماده شده است. چارچوب کلی این طرح جامع، شناسایی دارایی‌ها، تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها و مراکز پرخطر و وابستگی‌ها در استان‌هاست تا تهدیدات شناسایی و با طبقه‌بندی زیرساختهای حیاتی استان‌ها، الگوی پدافند غیرعامل برای آن‌ها تهیه شود. 

وی متذکر شد: انتظار این است که این برنامه جامع که به نوعی اطلس جامع مخاطرات هر استان نیز محسوب می‌شود به‌عنوان برنامه پدافند غیرعامل در هر استان در برنامه‌ریزی‌های استان بکار گرفته شود و آسیب‌پذیری‌های اساسی استان‌ها را در یک برنامه 3 ساله برطرف کند و به امنیت و پایداری استانها کمک کند.

سردار دکتر جلالی در مورد تفاهمنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور با آستان قدس رضوی نیز توضیح داد: با توجه به اینکه حرم مقدس رضوی و زائران آن جزو دارایی‌های معنوی و ملی کشور ما به حساب می‌آید، حفاظت و صیانت از این دارایی‌های ملی، یک تکلیف است. 

به گفته وی این تفاهنامه در راستای گسترش و تقویت هرچه بیشتر تعاملات بین سازمان پدافند غیرعامل کشور و آستان قدس رضوی به منظور گسترش همکاری‌های موثر، شناسایی و استفاده بهینه از توانایی‌ها، ظرفیت‌ها و بهره‌مندی از امکانات متقابل، هم‌افزایی در انجام اقدامات پیشگیرانه است. 

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: همچنین افزایش توانمندی و آمادگی‌ها، تاب‌آوری و پاسخ موثر در برابر مخاطرات و تهدیدات احتمالی در آستان قدس رضوی به ویژه حرم مطهر حضرت امام رضا(ع)، تامین ایمنی و حفاظت از دارایی‌ها و زیرساخت‌ها با تاکید بر استفاده از ظرفیت‌های مشترک با رویکرد توسعه پایدار در زمینه اقدامات مدیریت بحران و پدافند غیرعامل از جمله دیگر اهداف این تفاهمنامه است.

وی ابراز امیدواری کرد با توجه به اراده‌ای که در ریاست محترم آستان قدس رضوی و این مجموعه قرار دارد، این تفاهمنامه هرچه سریعتر رنگ اجرا به خود گرفته و مبنای تولید برنامه های اجرایی و طرح های عملیاتی قرار گیرد.

سردار جلالی در ادامه تصریح کرد: یکی از مواردی که در استان خراسان رضوی اهمیت و اولویت دارد بحث تامین آب است که با مباحثی همچون انتقال آب می توان پایداری خدمات در بخش آب را تضمین کرد.

وی ادامه داد: پایدار نمودن شبکه توزیع برق نیز یکی دیگر از مسائل پراهمیت در استان است. خوشبختانه شرکت توانیر خراسان رضوی اقدامات بسیار خوبی را در این زمینه اجرایی کرده است.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور به بیان اقدامات این سازمان در زمینه پایدارسازی برق در کشور پرداخت و گفت: ما در ایام نکوداشت پدافند غیرعامل امسال برای نهمین سال پیاپی، رزمایش ارزیابی آماده‌به‌کاری مولد‌های اضطراری را برگزار کردیم که به پیشرفت‌های خوبی دست پیدا کردیم. از جمله اینکه اکنون ما شبکه‌ای از ژنراتورها در اختیار داریم که به گفته معاون وزیر نیرو قادر هستند بیش از 4200 مگاوات برق تولید کنند. این شبکه می‌تواند 4200 مگاوات برق را در شرایط پیک در اختیار شبکه توزیع برق قرار دهد. 

 

سردار دکتر جلالی در بخش دیگری از اظهارات خود به نقش رسانه در پدافند غیرعامل پرداخت و توضیح داد: رسانه در درجه اول می‌تواند، مقوله پدافند غیرعامل را تبیین کند و سبب شکل‌گیری فهم واحدی از سوی مردم و مسئولان در زمینه مفاهیم تهدیدات، آسیب‌پذیری‌ها و نقش‌ها شود. 

وی ادامه داد: از سوی دیگر رسانه در مسائلی همچون موضوعات پدافند زیستی مانند کرونا نقشی اساسی دارد. چرا که با توجه به اینکه کرونا درمان و واکسن ندارد، مهمترین مسئله رعایت مسائل بهداشت است. رعایت مسائل بهداشتی نیز از سبک زندگی ما نشات می گیرد. بنابراین ما برای تغییر رفتار، سبک زندگی و رعایت مسائل بهداشتی برای مقابله با کرونا نیازمند آموزش هستیم و در این میان رسانه به ویژه رسانه ملی نقشی بسیار مهمی در اقناع مردم دارد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: نکته مهم این است که متخصصان رسانه باید به آسیب شناسی مباحث اطلاع رسانی در حوادثی مانند کرونا بپردازند و با مشخص کردن نقاط ضعف و قوت به یک الگوی موفق دست یابند تا در صورت بروز چنین حوادثی بتوانیم از رسانه به بهترین شکل استفاده کنیم.

سردار جلالی در پاسخ به این سوال که ضمانت اجرای اصول و ضوابط پدافند غیرعامل چیست توضیح داد: نخستین ضمانت اجرا عقلانیت است. چرا که اگر نقاط ضعف و آسیب‌پذیری یک سیستم مشخص و راهکار کاهش آن نیز اعلام شود، عقل حکم می‌کند که به آن عمل کنیم. ضمانت دیگر قانون است. تا پیش از این رویکرد سازمان پدافند غیرعامل کشور، تبیینی و تشویقی بود اما از ابتدای سال 99، تصمیم گرفته‌ایم در صورتی که عدم رعایت الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در زیرساختی منجر به خسارت جدی و بزرگ به منافع و امنیت ملی شود، این موارد را به دستگاه قضا معرفی کنیم تا برخورد قضایی لازم صورت پذیرد.

وی در مورد پیشرفت‌های علمی کشور در حوزه پدافند غیرعامل نیز توضیح داد: سازمان پدافند غیرعامل در ۸ حوزه تخصصی شامل، سایبری، زیستی، شیمیایی، پرتویی، اقتصادی، مردم محور، کالبدی و نظامی مشغول فعالیت است. به‌جرات می‌توان گفت ما از لحاظ دانشی در حوزه پدافند غیرعامل چیزی کم نداریم. به‌طوری‌که در حال حاضر ۱۷ رشته کارشناسی ارشد و دکتری پدافند غیرعامل مشغول تربیت دانشجوست و 3 رشته نیز در مرحله دریافت مجوز است. درواقع ما در این زمینه به بلوغ رسیده‌ایم.