چرا "ماکارونی" کمیاب شد؟

به گزارش پایداری ملی، برخی از گزارش‌های خبری حکایت از این دارند که تنها چند روز پس از اعلام افزایش قیمت آرد، ماکارونی در فروشگاه‌های ایران و بازار کمیاب و نرخ آن هم افزایش چشمگیری داشته و همچنین علت گرانی ماکارونی به دلیل عدم پرداخت گندم از سوی دولت به شرکت‌های تولید ماکارونی است.

این روزها گرانی اجناس و نوسان قیمت‌ها بازار را دچار تلاطم و مردم را نگران کرده است به گونه‌ای که شهروندان با هر بار مراجعه به فروشگاهی برای خرید مایحتاج و کالاهای اساسی خود با افزایش چندین هزار تومانی قیمت‌ها روبه‌رو می‌شوند.

در این میان نکته‌ای که از دید مردم پنهان نمی‌ماند گران شدن اجناسی است که هیچ ارتباطی با قیمت دلار ندارند اما نرخ آنها به نقطه جوش رسیده و هر کالایی که روزانه با آن سر و کار داریم اسیر گرانی شده و حسابی دخل و خرج‌ها را به هم ریخته و گرانی تقریباً نبض بازار را در دست گرفته است.

کافی است به چند فروشگاه مواد غذایی در شهر سر بزنید تا ببینید ماکارونی فقط گران نشده که کمیاب هم شده است. با گشت و گذاری یک ساعته در تعدادی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و کوچک شهر اصفهان، چندین سوپرمارکت و فروشگاه مواد غذایی، مشاهده خواهید کرد که نه تنها در قفسه‌های فروش، ماکارونی موجود نیست بلکه برخی برندهای ماکارونی، افزایش قیمت چشمگیری داشته‌اند.

اگرچه فروشندگان فروشگاه‌های زنجیره‌ای از افزایش 20 تا 30 درصدی این کالا سخن می‌گویند اما فروشگاه‌های محلی، پرده از افزایش 2 برابری قیمت ماکارونی برمی‌دارند.

بعد از گرانی گوشت، برنج، خرما و دیگر موادغذایی امید برخی مردم، اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر جامعه به خرید ماکارونی حتی یک بسته با بهای 2800 تومان و تهیه غذایی ساده برای کودکانشان بود که آن هم با بازی ابردلالان به ناامیدی ختم شده است.

در حالی که افزایش شدید قیمت‌ها هیچ تناسبی با درآمد خانوارهای ایرانی ندارد و مردم به حداقل‌ها در سبد غذایی و مصرفی خود قانع شده‌اند اما در این گرانی‌ها کاذب و کمیابی بی‌مورد کالاهای اساسی ناکارآمدی نهادهای نظارتی محرز شده و کارشناسان اقتصادی عقیده دارند تمام این نهادها باید در محدوده اختیارات قانونی خود پاسخگو باشند.

و به گفته کارشناسان، اصناف در سطح خرد و سازمان حمایت از حقوق تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به‌عنوان سازمانی تخصصی برای قیمت‌گذاری و نظارت بر بازار در سطح کلان و سازمان تعزیرات به عنوان نهاد برخوردکننده با متخلفان در خلق این وضعیت نامطلوب سهیم هستند.

کارشناس موادغذایی و فعال صنفی درباره علت گرانی ماکارونی و عدم پرداخت گندم از سوی دولت به شرکت‌های تولیدی، گفت: یارانه گندم برای بخش صنعت و کارخانه‌های تولید ماکارونی حذف شده و گندم مخصوص نول‌کشی از قیمت 990 به 1800 تومان افزایش داشته است.

نبود نظارت دستگاه‌های متولی دلیل اصلی گرانی‌ها

سید حسین موسوی نبود نظارت سازمان‌ها و نهاد‌های متولی را یکی از عمده‌ترین دلایل نابسامانی و افزایش تامل‌برانگیز قیمت کالاهای اساسی مردم برشمرد و اظهار داشت: متاسفانه مبحث عدم نظارت در بازارها بسیار محسوس است و دلالان با جلب فرصت از این سوءمدیریت‌ها نبض بازار را با گرانی و کمیابی کالاهای اساسی در دست می‌گیرند.

وی افزود: در هر برهه‌ای دلالان برای گرانی کالاهایی آنها را از بازارها خریداری کرده و کمیابی آن را جوسازی می‌کنند برای نمونه تن‌ماهی، خرما طی روزهای اخیر هم کمیاب و گران شده است.

کارشناس ناظر موادغذایی در اصفهان ادامه داد: هم اکنون دلالان ماکارونی‌ها را از سطح بازارها خریداری کردند و کمیابی آن را شایعه کرده‌اند.

خلا بازار از کالاهای اساسی با نفوذ دلالان و نبود نظارت سازمان تعزیرات

وی با انتقاد از اینکه نظارتی بر قیمت کالاها در بازار نیست و تعزیرات هم نظارت چشمگیری ندارد و فقط بر خرده‌فروشان کنترل دارد، بیان کرد: در گرانی‌ها مغازه‌داران کوچک تعیین کننده قیمت‌ها نیستند زیرا آنها محصولات را از کارخانه و شبکه فروش خریداری کرده و در بازار برای فروش عرضه می‌کنند.

موسوی پیرامون اینکه دلالان سودجو با قدرت نفوذ خودشان در حد تناژ بالا کالاهای اساسی مردم را از مغازه‌ها و بازار خالی می‌کنند، گفت: عامل اصلی این سوءاستفاده‌ها نبود نظارت سازمان تعزیرات به عنوان نهاد برخوردکننده بر قیمت‌گذاری و کنترل بر بازار در سطح کلان است.

کمبود گندم نداریم؛ شایعات دلالان با نبود نظارت دستگاه‌ها

وی در پاسخ به این سئوال که برخی کمبود گندم را به‌دلیل سیل اخیر در شهرهای گندمکار علت گرانی و کمیابی ماکارونی بیان کرده‌اند، اظهار داشت: هیچ‌گونه کمبود گندمی نداریم، سیلاب اخیر تمام مناطق خوزستان و اهواز را زیر سیل نبرده است بلکه برخی از دشت‌های دچار آب‌گرفتکی شده‌اند این امر نمی‌تواند بر کل موضوع تاثیرگذار باشد.

کارشناس موادغذایی و فعال صنفی اضافه کرد: بارندگی‌های اخیر حتی سبب کشت پاییزه مناسب هم شده است و یکسری از کشاورزان کشت‌های اراضی خود را آغاز کرده‌اند.

وی با ابراز تاسف از اینکه در مملکت ما مبحث شایعات با نبود نظارت دستگاه‌های متولی گسترده شده است، افزود: عدم پایه نظارت سیستم‌های نظارتی سبب این مشکلات شده و مشکلی در تامین گندم و اقلام آن نداریم.

موسوی در پاسخ به این سئوال که آیا فرهنگ‌سازی می‌تواند در کنترل شایعات از سوی دلالان تاثیرگذار باشد، بیان کرد: این موضوع بسیار حایز اهمیت است برای مثال 5 روز قب از شب عید نوروز مردم با تشکیل کمپین نخریدن آجیل، بسیاری از دلالان را دچار ضررهای هنگفتی کردند به طوری که آجیل بر دستان و انبارهای دلالان انباشته شد و آنها حتی حاضر به فروش خشکبار با چک‌های 2 تا 3 ماهه شدند اما بازهم خریداری در بازار نبود.

وی با اشاره به اینکه دستگاه قضایی باید نظارت بیشتری بر اقدامات سازمان‌های و نهادهای متولی بر کنترل بازار داشته باشد، گفت: این دستگاه با بازرسان ناظر خود باید بر تمام امور نظارت کنند برای مثال کارخانه‌های آرد مجاز هستند 20 درصد از گندم خود را نول‌کشی کنند اما آنها تمام آردها را نول‌کشی می‌کنند و در آخر آردی کاملا بی‌کیفیت به نانوایان تحویل می‌دهند.

کارشناس موادغذایی و فعال صنفی افزود: مشکل تولید گندم به شرایط فعلی باز‌نمی‌گردد بلکه مربوط به سال‌های بسیار دور است که در این زمینه اقدامات اساسی و برنامه‌ریزی‌های اصولی اجرایی نشده و متاسفانه نظارتی هم نیست.

افزایش دلار بهانه است لزوم نظارت مسئولان بر قیمت کالا در بازار

در حین گشت و گذار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهر اصفهان خانم میانسالی که در حال خرید روزانه خود بود با نگاه به قفسه‌های ماکارونی مکثی کرد و به متصدی فروشگاه گفت چرا فقط پاستا دارید بسته‌های ماکارونیان تمام شده است، هنگامی که فروشنده بیان کرد که دیروز همه را فروخته‌ایم، اظهار داشت: «مگر قحطی آمده! حتما مثل کالاهای دیگر ماکارونی هم گران شده است.»

در همین هنگام باب صحبت را با این خانم اصفهانی باز کردیم که در ادامه گفت: دلار یک بهانه در بازار است، هنگامی‌که اجناس گران شد گفتند به خاطر افزایش قیمت دلار است و بعد از مدتی این سئوال پیش آمد که چرا با کاهش قیمت دلار قیمت کالاها و اجناس هم کاهش نیافت و در پاسخ به این سئوال بسیاری گفتند قیمت‌ها ربطی به دلار ندارد، پس الان چرا ماکارونی نیست و گران شده است.

وی با حالت بغض بیان کرد: بسیاری از کالاها اواخر سال گذشته با نزدیک شدن به عید نوروز افزایش سرسام‌آوری داشت و حتی خودم برای خرید گوشت قرمز، مرغ جهت پخت یک وعده غذا برای نوه‌هایم دچار مشکل شدم.

این شهروند اصفهانی با انتقاد از اینکه چرا مسئولان بر قیمت‌ها و بازار نظارت دارند، افزود: اقشار ضعیف جامعه و برخی از خانواده‌ها که دارای فرزندان بیشتری هستند قبل از گرانی ماکارونی با تهیه 2 بسته به نرخ 2800 یا کمتر می‌توانستند غذای ساده‌ای تهیه کنند اما اکنون این کالا هم از سفره‌های آنها حذف خواهد شد.

طی گشت و گذار در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها شهر اصفهان فردی که در حال خرید کارتن‌های بزرگ ماکارونی بود نظرم را جلب کرد و علت را که جویا شدم، گفت: چند روز گذشته رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که ماکارونی گران و کمیاب شده به دلیل رفت آمدهای فرزندان و نوه‌هایم که از ماکارونی خوششان می‌آید اقدام به خرید کارتنی این کالا کرده‌ام.

این شهروند اصفهانی اظهار داشت: اطلاع داریم که دلالان تمام کالاها را گران و کمیاب می‌کنند اما رسانه‌ها هم گاهی به این مسائل دامن می‌زنند البته آنها می‌خواهند به مسئولان گرانی‌ها و بی‌تدبیری‌ها را گوش‌زد کنند اما به دلیل عدم فرهنگ‌سازی مردم برای خرید کالاها هجوم می‌آورند.

در ارتباط با شرایط حاکم بر بازار کالاهای اساسی نظر نمایندگان مجلس را نیز جویا شدیم. سمیه محمودی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس انتقاد از عدم هماهنگی میان دستگاه‌های دولتی برای ساماندهی بازار کالاهای اساسی اظهار داشت: قیمت کالاهای اساسی به‌ویژه برنج افزایش چشمگیر پیدا کرده است و به نظر می‌رسد علت اصلی افزایش قیمت این محصولات، عملکرد نامناسب ستاد تنظیم بازار است.

وی با بیان اینکه ستاد تنظیم بازار عملکرد قابل قبولی ندارد به همین دلیل نمی‌تواند بازار گسترده کشور را مدیریت و ساماندهی کند، افزود: تمام مشکلات و گرانی‌ها را نباید به گردن تحریم‌ها انداخت، بخشی از این مسائل به علت مشکلات مدیریتی است.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه باید فکری برای بهبود وضعیت و عملکرد این دستگاه‌ها انجام شود، تصریح کرد: قیمت کالاهای اساسی در حالی بالا می رود که  بسیاری از این محصولات در داخل کشور تولید می‌شود.

وی با انتقاد از ناهماهنگی ستاد تنظیم بازار با وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت گفت: ستاد تنظیم بازار در واقعیت کفایت لازم را برای مدیریت بازار کالاهای اساسی ندارد و شاهد هستیم که قیمت این کالاها از جمله برنج به صورت روزانه یا ماهانه افزایش پیدا می‌کند.

محمودی با بیان اینکه در گذشته متولی مدیریت واردات و صادرات محصولات کشاورزی بر عهده وزارت جهاد کشاورزی بود، بیان کرد: در شرایط کنونی بازار کالاهای اساسی توسط دلالان اداره می‌شود، افزود: به طور حتم مردم آسیب اصلی گرانی کالاهای اساسی را می‌بینند و این به ضرر کشور است.

وی تصریح کرد: در شرایط کنونی بسیاری از کالاها در کشور انبار و دپو شده و اجازه صادرات آن کالا داده نمی‌شود، ولی عده‌ای رانت‌خوار و دلال با استفاده از امتیازات رانتی با ارز دولتی همان کالا را وارد می‌کنند.

آنچه مسلم است لزوم تلاش قوای 3 گانه برای کوتاه کردن دست دلالان از سفره‌های مردم است، مردمی که در شرایط اقتصادی کنونی از مشکلات معیشتی رنج می‌برند و چشم امید آنها به تدبیری است که همواره از آن صحبت شده است، آنها در انتظار تحقق عملی این تدبیر هستند.