سرانجام بازی دوگانه اروپا با برجام

این بسته حمایتی، اولین پروژه اروپا در قبال ایران است که در قالب یک بسته ۵۰ میلیون یورویی قرار می گیرد. این اقدام اروپا موجب واکنش‌های متفاوتی از سوی ایران و آمریکا شد.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دیروز درباره کمک ۱۸ میلیون یورویی اتحادیه اروپا به ایران اظهار داشت: این بسته‌ای است که دو طرف را کمک می‌کند با یکدیگر ارتباط داشته باشند و ربطی به برجام و فضاسازی‌ها نداشته و ما به ازای برجام نیست.

وی افزود: اینکه می‌گویند ما به ازای برجام است حرف بی‌ربطی است. اتحادیه اروپا قرار بود چندین اقدام انجام دهد من‌جمله حفظ فروش نفت ایران و حفظ کانال‌های بانکی که کماکان منتظریم انجام دهند.

بهرام قاسمی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز روز جمعه با اشاره به بسته 18 میلیون یورویی اروپا تصریح کرد: این بودجه مربوط به همکاری‌های ایران با نهاد اتحادیه اروپایی است و ربطی به بسته اقتصادی مطرح شده اروپا که قرار است در چارچوب برجام و برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران ارائه شود، ندارد.

در مقابل برایان هوک، رئیس کارگروه ایران در وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ای عنوان کرد این کار پیام اشتباهی را در زمان اشتباهی می‌فرستد. هوک از بروکسل خواست تا به واشنگتن برای پایان دادن به تهدیدات ایران و حفظ ثبات جهانی کمک کند.

بازی اروپا با برجام

مقامات ایران همیشه بر ناکافی بودن اقدامات اتحادیه اروپا بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای تاکید داشته اند. موضوع اصلی این است اگرچه با روی کار آمدن دونالد ترامپ حرف و حدیث هایی درباره اختلاف بین آمریکا و اروپا ایجاد شده اما بدلیل پیوندهای اقتصادی، امنیتی و نظامی گسترده ای که بین دو طرف وجود دارد این سخن هرگز به معنای گسست بین آنها نمی باشد.

البته سیاست های ترامپ در راه اندازی جنگ تجاری، نادیده گرفتن و شانه خالی کردن از زیر بار تعهدات در سطح جهانی( که می تواند پیامدهای مخربی برای صلح و امنیت به همراه داشته باشد مانند خروج از برجام) موجبات نارضایتی کشورهای اروپایی شده بنابراین اتحادیه اروپا تمایل دارد برای مقابله با کاخ سفید توافق هسته ای با ایران را حفظ کند اما از سوی دیگر این تقابل ظاهری با آمریکا هرگز به معنای این نیست که آنها خواهان رو در رو شدن با واشنگتن می باشند بلکه در همین حد که نمایشی از استقلال ظاهری از خود بروز دهند برای آنها کفایت می کند.

به عبارتی دیگر راز ارائه پیشنهادهای ضعیف به ایران (احتمالا در ادامه نیز چنین اتفاقی تکرار خواهد شد) این است که اروپا نمی خواهد اقداماتش در حمایت از  برجام و ایران در مقابله با آمریکا تفسیر شود. در این بین سیاست های محور مقاومت در منطقه و فشار عربستان و رژیم صهیونیستی در بی تحرکی اروپا نیز تاثیرگذار بوده است.

سیاستی که اروپا در پیش گرفته به زعم رهبران کشورهای قاره سبز احتمالاً مزایایی نیز دارد. مثلا آنها می توانند این گونه مخالفت خود را با سیاست‌های ترامپ بیان کنند، ژست حمایت از سازمان ها، نهادها و توافقات بین المللی بگیرند و ایران را نیز بر سر یک دو راهی قرار دهند؛ دو راهی که یک طرف آن وعده تقویت بسته پیشنهادی در ازای تغییر سیاست های منطقه‌ای و برنامه های دفاعی است که دقیقاً هدف ترامپ نیز همین می‌باشد و طرف دیگر آن پذیرش بسته پیشنهادی ضعیف از سوی ایران برای حفظ برجام و مقابله با تحریم ها است. در صورت تحقق هر کدام از این سناریوها برنده واقعی آمریکا و اروپا خواهند بود.

در این باره می توان به خروج شرکت های خصوص و دولتی کشورهای اروپایی اشاره کرد. به اذعان آمارهایی که اخیراً برخی از رسانه ها منتشر کرده اند از زمان کناره گیری آمریکا از برجام، حدود 53 شرکت از ایران خارج شده اند که سهم بزرگی از این شرکت ها به کشورهایی اروپایی تعلق دارد و در این بین آلمان و فرانسه در صدر می باشند. اما طنز ماجرا این جاست که همزمان همین کشورها در پی حفظ برجام و مقابله با بازگشت تحریم های آمریکا می باشند و مقارن با ارائه بسته 18 میلیون یورویی، پرواز شرکت های هواپیمایی اروپایی مانند بریتیش ایرویز، ایرفرانس و کی ال ام به ایران متوقف می شوند. این مسائل نشان دهنده این است که عزمی جدی برای مقابله با موج بازگشت تحریم‌ها از سوی کشورهای اروپایی وجود ندارد.

با خروج ترامپ از برجام در 18 اردیبهشت ماه، مرحله بندی بازگشت تحریم های آمریکا علیه ایران نیز آغاز شد. در اولین مرحله در 16 مرداد تحریم های مرتبط با خودروسازی و طلا اجرایی شدند و قرار است در آبان ماه نیز تحریم های بانکی و محدودیت های اعمالی بر فروش نفت دوباره وضع شوند. در مقابل، ایران در چند ماه اخیر مذاکرات فشرده ای با مقامات اروپایی داشته تا در ازای ادامه تعهد به برجام، راهی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا پیدا شود.