۲۱ مرداد ۱۳۹۷ - ۲۱:۱۴
کد خبر: ۳۷۴۹۱
«صیانت پایدار» گزارش می‌دهد
تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که بخش‌هاي مختلف زنـدگی انـسان را در روي زمـین تحت تأثیر قرار خواهد داد. شرایط اقلیمی گرم‌تر باعث تشدید چرخه آب، تغییر بارش و تغییر در مقدار و زمان ظهـور رواناب می‌گردد. تغییر اقلیم در واقع تغییـرات رفتـار آب و هوایی یک منطقه نسبت به رفتاري کـه در طـول یـک افق زمانی بلند مدت از اطلاعات مشاهده یا ثبت شـده در آن منطقه مورد انتظار است.
تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که بخش‌هاي مختلف زنـدگی انـسان را در روي زمـین تحت تأثیر قرار خواهد داد. شرایط اقلیمی گرم‌تر باعث تشدید چرخه آب، تغییر بارش و تغییر در مقدار و زمان ظهـور رواناب می‌گردد. تغییر اقلیم در واقع تغییـرات رفتـار آب و هوایی یک منطقه نسبت به رفتاري کـه در طـول یـک افق زمانی بلند مدت از اطلاعات مشاهده یا ثبت شـده در آن منطقه مورد انتظار است.

در مقیـاس کلـی افزایش تدریجی دماي کره زمین و اقیـانوس‌هـا را در اثر افزایش گازهاي گلخانه‌اي، مهمتـرین عامـل تغییر اقلیم می‌دانند. هیئت بین دول تغییر اقلیم (IPCC) با قطعیت بالا (احتمال 99 درصد) گزارش کرده است که دماي سطح خشکی و آب در کره زمین از قرن 19 تـا کنون به میزان 0.4 تا 0.78 درجه سانتی‌گـراد افـزایش داشته است. همچنین در مقیاس جهانی از سال 1990 تا کنون شاهد 10 سال گرم بوده‌ایم که از سـال 1860 تاکنون بی‌سابقه بوده اسـت. افـزایش گازهـاي گلخانــه­اي در دوره­هــاي آتــی و در نتیجــه تــشدید تغییرات پارامترهاي اقلیمی، می‌توانـد تـأثیرات منفـی زیادي را بر سیستم‌هاي مختلف از جملـه منـابع آب، محیط زیست، صنعت، بهداشـت، کـشاورزي و همه سیستم‌هایی که در کنش با سیستم اقلـیم مـی‌باشـند، بگــذارد. بر مبنای گزارش‌ها متوسط درجه حرارت جهانی با نرخ 0.8 درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیشاصنعتی در حال افزایش است و آب دریاها نسبت به قرن نوزدهم 17 سانتی‌متر بالا آمده است. علاوه بر این تغییرات که در متوسط جهانی اتفاق افتاده است، اتفاقات نادر زیست‌اقلیمی همانند خشکسالی‌ها، سیل، طوفان‌ها، موج‌های گرمایی و دیگر حوادث اقلیمی افزایش یافته­اند. این امر به نوبه خود مشکلاتی مانند کاهش تولید مواد غذایی، کاهش دسترسی به آب شرب، اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها و دیگر مشکلات را باعث شده و از این راه اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داده است. تغییرات آب و هوایی همه کشورها را تهدید می کند اما کشورهای در حال توسعه در برابر این مسئله آسیب‌پذیری بیشتری دارند.

کشورهای در حال توسعه 75 درصد زیان‌ها و خسارات ناشی از تغیر اقلیم را متحمل می‌شوند بطوری که 2 درجه گرمتر شدن هوا به کاهش 4 تا 5 درصدی GDP در آفریقا و جنوب آسیا می‌انجامد.
به‌نظر می‌رسد کشورهای در حال توسعه 75 درصد زیان‌ها و خسارات ناشی از تغیر اقلیم را متحمل می‌شوند بطوری که 2 درجه گرمتر شدن هوا به کاهش 4 تا 5 درصدی GDP در آفریقا و جنوب آسیا می‌انجامد. همانطور که اشاره شد تغییرات آب و هوایی به علت انتشار گازهای گلخانه‌ای ایجاد می‌شوند. پروتوکل کیوتو در سال 1997 گازهای گلخانه­ای را شامل دی‌اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن، هیدروفلورو کربن، پرفلوروکربن و هگزافلوراید گوگرد معرفی کرده است که توسط فعالیت‌های انسانی ایجاد می‌شوند. عمده‌ترین تولیدکننده‌های گازهای گلخانه­ای، بخش‌های انرژی (26درصد) صنعت(19درصد)، تغییر کاربری اراضی از طریق جنگل‌زدایی و سوزاندن جنگل‌ها (17درصد) می‌باشند. فعالیت‌های بشری سازوکار اتمسفر جهانی را تغییر داده است که یکی از نگران‌کننده‌ترین آنها گرمایش جهانی است و به همین منظور سالانه سخنرانی‌ها، مقالات علمی و همایش‌های پرشماری به این موضوع اختصاص داده می‌شود.

واقعیت اینست که زمین روز به روز در حال گرم‌تر شدن است. این گرمایش به روی اقیانوس‌ها و حتی اعماق آب‌های اقیانوسی کشیده شده است، کلاهک یخی قطب شمال با سرعتی 3 برابر بیشتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد در حال ناپدید شدن است و به طور متوسط هر دهه 2.7 درصد کاهش یافته است. در طول سده گذشته سطح زمین بالاترین میزان افزایش دما را نسبت به 1300 سال گذشته تجربه کرده است، متوسط افزایش دمای سطح زمین از 0.6 درجه سلسیوس به 0.9 بین‌سال‌های 1906 تا 2006 رسیده است و در 50 سال گذشته نرخ افزایش درجه حرارت 2 برابر بوده است. یخچال‌های طبیعی کره‌زمین به طور پیوسته در حال عقب‌نشینی و محوشدن هستند و آب‌دریاها در طول قرن بیستم 17 سانتی‌متر بالا آمده است.

در آخرین دوره یخبندان که صفحات یخی به قطر بیش از 1000 متر کل منطقه آمریکای شمالی را پوشانده بود، دمای کره زمین تنها 9 تا 15درجه سردتر از امروز بوده و پایان عصر یخبندان تنها با گرم شدن 5 درجه‌ای سطح زمین فرارسیده است.
همانطور که جهان به طور روزافزونی سوخت‌های فسیلی مصرف می‌کند، غلظت گازهای گلخانه‌ای نیز رو به‌ افزایش است و متوسط دمای سطح زمین نیز بالا می‌رود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که طبق سناریوهای مختلف دمای سطح کره زمین در طول قرن بیست و یکم بین 2 تا 4 درجه سانتی‌گراد بالا خواهد رفت. در نگاه اول این عدد ممکن است نگران‌کننده نباشد اما کافیست بدانیم که در آخرین دوره یخبندان که صفحات یخی به قطر بیش از 1000 متر کل منطقه آمریکای شمالی را پوشانده بود، دمای کره زمین تنها 9 تا 15درجه سردتر از امروز بوده است و پایان عصر یخبندان تنها با گرم شدن 5 درجه ای سطح زمین فرارسیده است.

گرمایش زمین ادامه حیات بر روی کره زمین را به خطر می‌اندازد. اندکی افزایش دما، خشکسالی‌های ممتد را به دنبال دارد و تولید محصولات کشاورزی را با چالش مواجه می‌کند و از این طریق به زنجیره غذایی و کل حیات اکوسیستم ضربه می‌زند. گرمایش زمین به‌خصوص در مناطق گرمتر خطر ابتلا به بیماری‌ها را افزایش می‌دهد و بهداشت جهانی را به مخاطره می‌افکند. افزایش دما به افزایش ازن در لایه‌های پایین جو منجر می‌شود که خود آلاینده‌ای خطرناک است و مشکلات تنفسی را به دنبال دارد و هزاران مشکل ریز و درشت دیگر مانند آتش‌سوزی در جنگل‌ها و ظهور پدیده النینو را باعث می‌شود. گرمای زیاد توانایی شبکه آب، برق، انرژی، حمل و نقل و سایر تسهیلات را تحلیل می‌برد و کارایی آنها را کاهش می‌دهد. این کاهش کارایی به‌صورت یک زنجیره تمام قسمت‌ها را در بر می‌گیرد. به‌عنوان مثال در سال 2013 یک جریان موسمی نسبتا ضعیف در هندوستان باعث بالارفتن دمای هوا شد که به تبع آن تولید برق هیدروالکتریکی کاهش یافته و در اثر این افت تولید، بزرگترین خاموشی تاریخ این کشور اتفاق افتاد به نحوی که بیش از 760 میلیون نفر در خاموشی فرو رفتند.

تغییر اقلیم باعث تغييراتي در رژيم بارش، ميزان رواناب، سرعت باد، تابش خورشيدي رسيده به سطح زمين و دماي هوا مي‌شود. طبق گزارش‌هاي IPCC تغيير اقليم باعث تغييرات هيدرولوژي در چند دهه اخير در سطح جهان شده به گونه­‌اي كه احتمال مواجهه با رخدادهاي حداكثر اقليمي مانند سيلاب افزايش يافته است. آمار و تحقیقات نشان می‌دهد سالانه بیش از 190 میلیون نفر از 90 کشور جهان در معرض وقوع سیل هستند.

واقعیت این است که رشد اقتصادی توانایی مقابله با تغییرات اقلیمی را ندارد و چنانچه این رشد با تسریع روند تغییر اقلیم توام باشد، اثرگذاری آن کمتر خواهد شد بنابراین به‌نظر می رسد ما به سیاست‌های اقلیمی هوشمند نیاز داریم که توسعه را افزایش دهد و همزمان آسیب‌پذیری را کاهش داده و گذار به رشد و توسعه کم‌کربن را ممکن سازد. این نیازمند یک همت جهانی است که می‌توان آن را انقلاب انرژی نامید. اما چیزی که متاسفانه باید یادآور شد آن است که قدرت‌های بزرگ از جمله ایالات متحده که منشاء عمده گازهای گلخانه‌ای و تخریب جو هستند از پذیرش قطعنامه ها و بیانیه‌های جهانی در این زمینه سر باز می‌زنند به‌نحوی که ایالات متحده پروتکل کیوتو را امضا نکرده و اخیر انیز از توافقنامه پاریس خارج شد. پیام مهم توافق نامه پاریس که سند پایانی اجلاس جهانی تغییرت آب و هوا در 2016 بود، این است که جهان به یک استراتژی جدید برای ایجاد انقلاب کم‌کربن نیاز دارد و دولت‌ها پذیرفتند که با اعمال محدودیت در زمینه استفاده از سوخت‌های فسیلی دمای زمین باید 2 درجه سانتی‌گراد کاهش یابد. اگرچه اقدامات مهم و مسئولانه‌ای در طول دهه گذشته برای مقابله با این معضل در جهان و به‌خصوص اتحادیه اروپا که با تدوین استراتژی یورو 2020، گام مهمی در راستای کاهش گازهای گلخانه ای برداشت، اما هنوز جای نگرانی بسیار وجود دارد.

محمدرضا متانت 
صیانت پایدار، ماهنامه عمومی سازمان پدافند غیرعامل کشور 

گزارش خطا
ارسال نظرات
نام
ایمیل
نظر