ترامپ فعلاً کاری به کار برجام ندارد!

 

سیاستمدارانی که در نگاه رسانه‌های آمریکایی، قاتل یا دیکتاتور و یا پوپولیست هستند، از امیدهای ترامپ برای پیگیری سیاست‌های او در آمریکا و جهان به شمار می‌روند. در روسیه، فرانسه، ایتالیا و حتی در تایوان و فیلیپین، ترامپ طرفدارانی دارد که هر کدامشان، مانند خودِ ترامپ، از گزند حملات رسانه‌ها در امان نیستند.

 

اینها را اضافه کنید به ویرانه‌ای که ترامپ در مسائل گوناگون سیاست خارجی از اوباما تحویل گرفت. ترامپ معتقد است که اقدامات و کم کاری‌های اوباما داعش را در سوریه به وجود آورد، کنترل اوضاع در سوریه را در دستان روس‌ها قرار داد و قدرت و نفوذ آمریکا در عراق را شدیداً کاهش داد. در هر صورت آمریکای عصر ترامپ نه توان مقابله نظامی با ایران، به عنوان کشور متخاصم جدید، را دارد و نه حتی دستگاه دیپلماسی آنها جرات لازم برای پذیرش ریسکِ بر هم زدن توافق هسته‌ای با ایران و شروع تحریم‌های جدید.

صرف نظر از این مسائل، ترامپ به خوبی می‌داند که تهدید هسته‌ای ایران، صرفاً یک ابراز برای کنترل این کشور در مقابل نفوذ منطقه‌ای هرچه بیشتر بود و در مقابل خطرات محسوسِ تهدیدات هسته‌ای غیر قابل کنترل کره شمالی و تروریسمِ فرامنطقه‌ای داعش و سایر گروه‌های تروریستی حاضر در سوریه، قطعا ذهنیت بسیار کمتری را برای مسئولین امنیتی آمریکا اشغال خواهد کرد.

 

جمهوری اسلامی ایران از ابتدای آغاز فعالیت‌های هسته‌ای خود به هیچ وجه، قصد ایجاد و استفاده از هیچ سلاح اتمی را نداشت و در برجام، با قبول تعهد در جلوگیری از فعالیت‌هایی که به تولید سلاح هسته‌ای می‌انجامد (و البته خیلی بیشتر از آن) چهره بیش از پیش صلح طلبی از خود در جهان به نمایش گذاشت.

 

از طرفی ترامپ و تیمش احتمالاً به خوبی می‌دانند که امتیاز کافی از ایران را در برجام گرفته‌اند. ترامپ که خود در مبارزات انتخاباتی از انتقال پول‌های هنگفت به ایران در اثر کاهش برخی از تحریم‌ها انتقاد شدید داشت، هفته گذشته در مصاحبه با روزنامه تایمز، درباره نحوه انتقال حجم بالای این پول به ایران ابراز تردید کرد و گفت: « 1.7 میلیارد دلار به صورت نقد؟؟؟ من فکر می‌کنم این پول در حساب‌هاب بانکی سوئیس است.»

از طرفی رکس تیلرسون، وزیر خارجه پیشنهادی دولت ترامپ، اولویت کنترل و منع سلاح‌های هسته‌ای کشورهای رقیب آمریکا (نظیر چین و روسیه) را جدی‌تر از ترامپ دنبال می‌کند.

 

تیلرسون در جلسه بررسی صلاحیت خود در مجلس سنا، اظهار نظر درباره ایران و چگونگی برخورد با این کشور را منوط به میزان گسترش و افزایش توانایی‌های اقتصادی و دیپلماتیک آمریکا در آینده دانست. هرچند که تیلرسون از بررسی مجدد برجام سخن گفت، ولی در جمع تندروهایِ جمهوری‌خواهِ آمریکایی که گهگاه از پاره کردن برجام دم می‌زنند، «بررسی مجدد» ابتدائاً به معنای آن است که قائل به رد کاملِ برجام یا پاره کردن آن نیست.

 

البته طرف دیگر این معامله در ایران هم به احتمال فراوان، برای فرار از زیر فشار منتقدین برجام و اثبات ضمانت‌های اجرایی آن، به این راحتی‌ها حاضر به بررسی مجدد برجام نخواهد بود.

 

این نکته هم قابل تامل است که ژنرال جیمز ماتیس، گزینه پیشنهادی ترامپ برای وزارت دفاع، که به اظهارنظرهای تند علیه جمهوری اسلامی ایران مشهور است، درباره توافق هسته‌ای با ایران، خطاب به سناتورهای آمریکایی تاکید کرد که هرچند این توافق بسیار ضعیف است، اما در وضع فعلی چاره‌ای برای عقب نشینی از آن را نداریم.

 

در هر صورت، بعید به نظر می‌رسد که تیم فعلی آقای ترامپ، که در ایران ستیزیِ بسیاری از اعضای آن تردیدی نیست، توانی برای برهم زدن برجام و ایجاد چالشِ جدیدِ دیپلماتیک را ندارند. البته نباید فراموش کرد که امکان ایجاد و افزایش تحریم‌های اقتصادی جدید علیه ایران به بهانه‌های غیر هسته‌ای، به معنای نقض برجام نیست و حداقل اینکه تندروهای ایران ستیزِ دور و برِ ترامپ، برای تحریم‌های غیرهسته‌ای، منع قانونی در برابر خود نمی‌بینند.