توسعه میکرونیروگاه ها گامی در جهت عملی کردن پدافند غیرعامل

در دو سال اخیر توسعه و تجهیز نیروگاه های میکرو در کشور در دستور کار محققان و کارشناسان قرار گرفت و در این زمینه پروژه ای تحقیقاتی در چند مرحله از سوی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اجرا شد.

حاصل این تلاش ها، طراحی و ساخت سه نمونه میکرونیروگاه در مرحله نخست، نصب، بهره برداری و آزمایش از آن در مرحله دوم و سپس ساخت 20 دستگاه از هر نمونه و معرفی طرح به ذینفعان برای تجاری سازی آن در مراحل بعدی اجرای این پروژه بود که در سال گذشته از سه نمونه نیروگاه های میکرو رونمایی شد.

مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران دراین زمینه، با بیان اینکه در نیروگاه های میکرو، باید از فرصت های کوچک تولید برق استفاده شود، گفت: به طور مثال در مسیر خطوط انتقال آب به شهرها، می توان به جای شیر فشارشکن از یک نیروگاه میکرو، برق تولید شود. 

سیدمحمدرضا رضازاده اضافه کرد: در حوضچه های پرورش ماهی، در کنار آبشارها و در نقاط دوردستی که ممکن است حتی امکان اتصال به شبکه سراسری برق نباشد و یا هزینه زیادی داشته باشد، می توان در حد مصرف یک روستا برق تولید کرد.

این مقام مسئول، قدم بعدی دراستفاده عمومی از این دستگاه ها را جلب نظر سازندگان برای تولید انبوه توربین ها برشمرد و تصریح کرد: پس از نصب این سه میکرو نیروگاه، از هرنمونه 20 دستگاه ساخته خواهد شد و تلاش می کنیم به جامعه هدفمان (اقشار مختلفی که می توانند در مناطق و مشاغل خود از آن استفاده کنند) میکرو نیروگاه ها را معرفی کنیم؛ زیرا مردم به راحتی می توانند از این فرصت استفاده کرده و توربین های میکرو را خریداری کنند.

وی افزود: در مقوله نیروگاه های میکرو، نیروگاه خاص برای یک محل طراحی نمی کنیم، بلکه براساس طرح هایی که مبتنی بر مطالعه در 11 استان کشور است و همچنین بررسی های انجام شده، تلاش می شود بیشترین پوشش را در نقاط مختلف کشور ایجاد کنیم. 

هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی در گفت وگو با ایرنا، ضمن تشریح برنامه های وزارت نیرو برای توسعه میکرو نیروگاه ها در سطح کشور اظهار داشت: تولید پراکنده برق، کوچک سازی نیروگاه ها و استفاده از نیروگاه های کوچک مقیاس و پراکنده، یکی از راهبرد های صنعت برق کشور محسوب می شود.

وی افزود: براساس تلاش های انجام شده در سال های گذشته، همه ساله ظرفیت نیروگاه های کوچک مقیاس در کشور افزایش یافت.

فلاحتیان اضافه کرد: مجموع ظرفیت کنونی نیروگاه های نصب شده DG، CHP و کوچک مقیاس به بیش از 700 مگاوات رسیده است.

وی تصریح کرد: انتظار می رود در سال های آینده سهم تولید انرژی نیروگاه های کوچک مقیاس در سبد تولید انرژی به حدود سه هزار مگاوات برسد که در این زمینه، فضای کسب و کار و حضور مؤثرتر سرمایه گذاران علاقه مند به این عرصه فراهم شده است.

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی خاطرنشان کرد: خرید برق نیروگاه های کوچک از سرمایه گذاران در یک دوره پنج ساله به تدریج انجام می شود و پس از آن، سرمایه گذاران می توانند برق تولیدی خود را با نرخ هایی مناسب در بازار برق به فروش رسانند.

وی گفت: علاقه مندان می توانند با سرمایه گذاری در حد یک مگاوات نیز وارد عرصه تولید برق شوند و برق تولیدی آنها نیز به صورت تضمینی خریداری می شود تا ریسکی متوجه فعالیت آنها نشود.

مجری طرح نیروگاه های میکرو در شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: طرح پژوهشی میکرونیروگاه های آبی با هدف بومی سازی این نیروگاه ها در دستور کار قرار گرفته است.

صمد دهقانی ادامه داد: در مرحله نخست، پتانسیل یابی برای نصب این نیروگاه ها در 13 استان کشور آغاز و در این زمینه، 368 پتانسیل مناسب در آبشارها، چشمه سارها، مزارع پرورش ماهی و غیره گزینش شد. 

وی خاطرنشان کرد: نتیجه بررسی ها در این مرحله، تیپ بندی نیروگاه های میکرو به سه دسته محوری، بانکی و پلتن بود و پس از آن، طراحی و ساخت این نیروگاه ها عملیاتی و اجرایی و دانشگاه صنعتی شریف به عنوان طراح و سازنده این نیروگاه ها انتخاب شد.

دهقانی خاطرنشان کرد: پس از انعقاد قرارداد ساخت، احداث این نیروگاه ها پس از هشت ماه به نتیجه رسید و با راه اندازی پایانه تست در مؤسسه تحقیقات آب، اشکالات مربوط به پروژه ها برطرف شد.

وی بیان داشت: نخستین میکرونیروگاه بانکی کشور در پایاب سد قلعه چای استان آذربایجان شرقی، نخستین میکرونیروگاه محوری در روستای 'کاوند' استان چهارمحال و بختیاری و نخستین نیروگاه پلتن در روستای 'منج' استان چهارمحال و بختیاری راه اندازی شده است.

دهقانی خاطرنشان کرد: در مرحله بعد، احداث 60 میکرونیروگاه و عرضه آنها در نقاط مختلف کشور برنامه ریزی شده است.

وی بطور نمونه با اشاره به میکرونیروگاه بانکی سد قلعه چای، گفت: انرژی که پیش از این از طریق جریان آب در این محل هدر می رفت، اکنون با استقرار میکرونیروگاه، 33 کیلو وات برق مورد نیاز سد، عرشه سطح آن، گرمایش داخلی و راه اندازی تجهیزات سد را تامین می کند.

دهقانی اضافه کرد: در احداث این میکرونیروگاه ها از تجهیزات ساده بخصوص در قسمت های مکانیکی آنها استفاده شده و قطعات مورد نیاز آنها حداکثر در مرکز همان استان قابل دسترسی است.

وی، هزینه های طراحی و ساخت این سه دستگاه میکرونیروگاه را سه میلیارد ریال برای سه دستگاه و همچنین دو میلیارد ریال برای پتانسیل یابی در 13 استان کشور بیان کرد.

مجری طرح نیروگاه های میکرو در شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به برخی مزایای این میکرونیروگاه ها، تصریح کرد: بطور نمونه در مزارع پرورش ماهی قزل آلا، استقرار این میکرونیروگاه ها می تواند منجر به رویت غذا از سوی ماهی ها در اوقات شبانه و راه اندازی پمپ های هوادهی به منظور اکسیژن رسانی بیشتر به استخرها شود که کوتاه شدن دوره رشد ماهی ها و افزایش صرفه اقتصادی این مزارع را به دنبال خواهد داشت.

وی گفت: با تمهیدات اندیشیده شده از سوی وزارت نیرو و ابلاغ دستورالعمل های مربوطه، در صورت تولید برق اضافی، این برق از سوی شبکه سراسری خریداری می شود که محل درآمد دیگری برای صاحبان این نیروگاه ها خواهد بود.

دهقانی تاکید کرد: هم اینک تولید هر وات انرژی با بکارگیری میکرونیروگاه های مشابه خارجی دو دلار هزینه در بر دارد و بر این اساس، تولید 33 کیلو وات انرژی نیازمند صرف 66 هزار دلار (بیش از دو میلیارد ریال) هزینه است که تکنولوژی آن در اختیار آلمان، ژاپن و فرانسه است؛ اما میکرونیروگاه های تولیدی شرکت توسعه منابع آب و نیرو، بومی سازی شده و قابلیت ارتقاء دارند.

رئیس اداره بهره برداری و نگهداری سد قلعه چای در شهرستان عجب شیر استان آذربایجان شرقی نیز در این زمینه اظهار کرد: از زمان راه اندازی میکرونیروگاه بانکی این سد، تاکنون هیچ نوسان و قطعی برق در این سد ملاحظه نشده است.

وی ادامه داد: دبی آب مورد نیاز برای راه اندازی این میکرونیروگاه، بر اساس نیاز به انرژی قابل تنظیم بوده و بطور متوسط دبی 60 لیتر در ثانیه برای تامین انرژی مورد نیاز تنظیم می شود.

این مسئول خاطرنشان کرد: در سال های گذشته و مواجهه با پدیده خشکسالی، تنظیم آب از سوی این سد، اراضی کشاورزی را سرپا نگه داشته و وضعیت چاه های آب منطقه بهبود یافته است.

به گزارش ایرنا، با توجه به تعریف پدافند غیرعامل که به معنای کاهش آسیب پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و فقط با بهره گیری از فعالیت های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است، توسعه میکرونیروگاه هایی از این دست با تامین برق سایت های کوچک و مناطق روستایی و واحدهای تولیدی و خدماتی، با بی نیاز کردن این نقاط از شبکه برق سراسری در زمان بحرانی، گامی عملی در جهت تحقق پدافند غیرعامل و اقتصاد مقاومتی باشد.

نیروگاه های میکرو به سه دسته با ارتفاع کم (کمتر از 10 متر)، با ارتفاع متوسط (حدود 50 متر) و ارتفاع بلند (نزدیک به 100 متر) احداث می شوند و بر اساس این تقسیم بندی، در نامگذاری های فنی به ترتیب محوری، بانکی و پلتن تیپ بندی می شوند.

این نیروگاه ها می توانند در نقاط دور افتاده برای برآورده کردن نیازها و مایحتاج اولیه مزارع پرورش ماهی و سایر مصارف مشابه که خارج از شبکه هستند، مورد استفاده قرار گیرند و حتی در صورت نزدیکی به شبکه برق تولیدی قابل فروش در شبکه برق خواهد بود.

حوضه آبریز سد قلعه چای 250 کیلومتر مربع است که 40 میلیون مترمکعب حجم آن بوده و ارتفاع سد از پی 81 متر است.

اهداف احداث این سد، پوشش هفت هزار هکتار از اراضی کشاورزی منطقه و همچنین تامین پنج میلیون متر مکعب آب شرب بهداشتی برای شهرستان عجب شیر است.

عملیات اجرایی احداث این سد از سال 1380 آغاز شد و پس از هفت سال، در آذر سال 1387 به بهره برداری رسید. این سد هسته رسی بوده و اطراف آن با مصالح رودخانه ای پوشانیده شده و حجم آب قابل تنظیم آن سالانه 50 میلیون مترمکعب است.

به گفته مسئولان، 600 میلیون ریال برای احداث این سد هزینه شده است. سد قلعه چای عجب شیر در 22 کیلومتری این شهرستان واقع است.